Jak obniżyć poziom cukru we krwi?

Cukrzyca jest to grupa chorób metabolicznych charakteryzująca się hiperglikemią wynikającą z defektu wydzielania i/lub działania  insuliny. Przewlekła hiperglikemia wiąże się z uszkodzeniem, zaburzeniem czynności i niewydolności różnych narządów, zwłaszcza oczu, nerek, nerwów, serca i naczyń krwionośnych (PTD 2020).

Tym razem przygotowaliśmy mały poradnik – jak obniżyć poziom cukru we krwi, jakie produkty oraz czynniki wpływają na obniżenie cukru we krwi i które badania należy wykonać, by mieć pod kontrolą swoje zdrowie.

Cukrzyca typu I i II

Rodzajów cukrzycy mamy kilka. Dwoma najczęściej występującymi typami są cukrzyca typu I (autoimmunologiczna) oraz cukrzyca typu II. Cukrzyca typu I najczęściej dotyka dzieci, gdy organizm walczy z własnymi komórkami beta – trzustki, niszcząc je, doprowadzając tym samym do całkowitego braku wydzielania insuliny i konieczności dostarczania jej z zewnątrz. Z kolei cukrzyca typu II rozwija się z powodu zmniejszonej produkcji insuliny przez trzustkę lub w wyniku insulinooporności tkanek organizmu. O ile na cukrzycę typu pierwszego nie mamy dużego wpływu, o tyle na rozwój cukrzycy typu II wpływ mają głównie czynniki środowiskowe, czyli takie, na które sami mamy wpływ, m.in. nieodpowiednia dieta prowadząca do nadwagi i otyłości.

Cukrzyca – charakterystyczne objawy

• nasilona diureza (wielomocz, częste oddawanie moczu)
• ciągłe uczucie pragnienia
• senność
• stany zapalne narządów płciowych
• zmiany ropne na skórze
• utrata masy ciała niewytłumaczona celowym odchudzaniem

Jeśli występują u nas powyższe objawy, należy wykonać oznaczenie glikemii przygodnej (oznaczona w próbce krwi pobranej o dowolnej porze dnia, niezależnie od pory ostatnio spożytego posiłku).  Jeżeli wynik jest większy niż 200 mg/dl, rozpoznaje się cukrzycę. Gdy wyniki nie przekracza podanej wartości, ale występują u nas charakterystyczne objawy cukrzycy, zalecane jest wykonanie dwukrotnej glikemii na czczo. Jeśli wynik będzie równy bądź większy 126 mg/dl rozpoznajemy cukrzycę. Glikemię na czczo oznacza się w próbce krwi pobranej 8-14 godzin od ostatniego posiłku.

Stężenie glukozy w osoczu krwi żylnej

• 70–99 mg/dl (3,9–5,5 mmol/l) ® prawidłowa glikemia na czczo
• 100–125 mg/dl (5,6–6,9 mmol/l) ® nieprawidłowa glikemia na czczo (IFG)
• ≥ 126 mg/dl (7,0 mmol/l)® cukrzyca (wymagane są  2 pomiary).

Jak obniżyć poziom cukru we krwi?

Dieta

• Zaleca się spożywanie 4-5 posiłków dziennie w regularnych odstępach czasowych (przerwy między posiłkami nie powinny być dłuższe niż 3-4 godziny) – w ten sposób unikniemy gwałtownych ,,skoków’’ poziomu glukozy we krwi.
• Udział węglowodanów w diecie powinien wynosić około 45% całkowitego dziennego zapotrzebowania energetycznego. Źródłem węglowodanów powinny być przede wszystkim produkty pełnoziarniste, z dużą zawartością błonnika (są dłużej trawione i nie podnoszą gwałtownie glikemii). Warto przy tym znać dwa pojęcia: indeks i ładunek glikemiczny. Pierwsze pojęcie informuje nas o tym, jak bardzo wzrośnie poziom cukru we krwi w porównaniu z czystą glukozą, ładunek glikemiczny natomiast określa, ile tak naprawdę musielibyśmy zjeść danego produktu, aby wspomniany efekt wystąpił. Zaleca się, aby w diecie cukrzyka dominowały produkty o niskim indeksie glikemicznym (IG <55%): do tej grupy należy większość warzyw surowych, nasion roślin strączkowych, orzechów.

Na wartość indeksu glikemicznego mają również wpływ takie czynniki jak:

– skład produktu. Błonnik pokarmowy zawarty w produktach spożywczych wpływa na obniżenie wartości indeksu glikemicznego. Minimalna dzienna podaż błonnika powinna wynosić 25 g lub 15 g/1000 kcal diety. Produktami bogatymi w błonnik są przede wszystkim produkty zbożowe pełnoziarniste, warzywa, owoce, suche nasiona roślin strączkowych.

– stopień dojrzałości produktu – np. niedojrzałe banany mają niższą wartość indeksu glikemicznego, dlatego staramy się wybierać mniej dojrzałe produkty;

– postać fizyczna produktu – produkty spożywane w postaci surowej lub gotowane krótko (al dente) wolniej wchłaniają się w przewodzie pokarmowym i stosunkowo łagodnie podwyższają poziom cukru we krwi.

• Udział tłuszczu w diecie powinien kształtować się na poziomie 25% – 40% wartości energetycznej diety. Ważna jest jakość spożywanego tłuszczu, ważne by w diecie przeważały kwasy tłuszczowe jedno – i wielonienasycone. Znajdziemy je w oliwie z oliwek, oleju rzepakowym, lnianym czy chociażby w orzechach włoskich.
• Z przypraw zalecane są pieprz, zioła, przyprawy korzenne, musztarda

Ruch

Aktywność fizyczna przynosi efekty u osób chorych na cukrzycę niezależnie od wieku. Pomaga w utrzymaniu prawidłowej masy ciała, poprawia parametry lipidowe, ciśnienie tętnicze krwi, insulinowrażliwość oraz kontrolę poziomu cukru we krwi.

Zaleca się ćwiczenia 2-3 razy w tygodniu o umiarkowanej intensywności przez minimum 30-60 minut.

Należy pamiętać, że rodzaj aktywności fizycznej powinien być dopasowany do możliwości oraz wieku danej osoby.

Jak wynika z powyższego, nie ma jednej odpowiedzi na pytanie: jak obniżyć poziom cukru we krwi. Czynników jest naprawdę sporo, ale to dieta i ruch mają w tym przypadku kluczowe znaczenie.

Zioła na obniżenie cukru

• Cynamon – stosowany już w tradycyjnej medycynie azjatyckiej jako lek na tzw. ,,chorobę pragnienia’’ – cukrzycę. Liczne badania wykazały, że ma on korzystne działanie na parametry glikemiczne.
• Morwa biała – podobnie jak cynamon stosowana jest w łagodzeniu objawów cukrzycy. Wykorzystuje się ją również w takich dolegliwościach, jak kaszel po zapaleniu oskrzeli, w padaczce oraz podczas gorączki. Ekstrat z liści morwy obniża poposiłkowe stężenie glukozy we krwi.
• Zielona herbata – w licznych badaniach niezależnie od stosowanej dawki obserwowano poprawę parametrów glikemicznych. Za takich efekt uznaje się substancję zawartą w zielonej herbacie – galusan epigallokatechiny. Długotrwałe i regularne picie zielonej herbaty wpływa również na obniżenie ciśnienia tętniczego krwi oraz cholesterolu.
• Kozieradka pospolita – jej właściwości hipoglikemizujuące wynikają przede wszystkim z mechanizmem opóźniania opróżniania żołądka, zwalniania tempa wchłaniania węglowodanów oraz zwiększania wrażliwości tkanek na insulinę.
• Żeń-szeń – wyciąg z żeń-szenia uzyskuje się z korzeni, owoców oraz liści żeń-szenia amerykańskiego lub azjatyckiego. Zawiera wiele bioaktywnych związków, które regulują poziom cukru we krwi, jak również ciśnienie tętnicze.
• Magnez – mała podaż magnezu związana jest z zaburzonym metabolizmem glukozy oraz insuliny. Produktami spożywczymi bogatymi w magnez są warzywa liściaste, rośliny strączkowe, orzechy oraz produkty pełnoziarniste.
• Cynk – usprawnia działanie insuliny.
• Witaminy z grupy B.
• Koenzym Q10 (ubichinion) – z badań wynika, że suplementacja koenzymu Q10 może obniżać hiperglikemię (zbyt wysoki poziom cukru we krwi).
• Ocet – w wielu badaniach wykazano jego korzystny wpływ na stężenie glukozy we krwi. Jak obniżyć poziom cukru we krwi? Niektórzy badacze twierdzą, że już 2 łyżki stołowe dodane np. do sałatki mogą przynieść korzystne efekty.

Cukrzycę zalicza się do chorób metabolicznych, których główną cechą charakterystyczna jest hiperglikemia, mogąca przyczyniać się do niewydolności nerek, groźnych powikłań sercowo-naczyniowych oraz uszkodzenia wzroku, prowadząc do ślepoty. Sposoby leczenia cukrzycy z biegiem czasu stają się coraz bardziej skuteczne. Zioła na obniżenie cukru we krwi, takie jak: morwa biała, kozieradka, a także koenzym q10, witaminy z grupy B, mogą mieć korzystny wpływ na zdrowie. Należy jednak pamiętać, że leczenie hiperglikemii wymaga od chorego bardzo dużej dyscypliny i samokontroli. Przy odpowiednim i prawidłowym trybie życia oraz stosowaniu się do zaleceń lekarzy pacjenci maja znacznie większą szanse na prowadzenie normalnego trybu życia.

Jeśli chcesz dowiedzieć się więcej, przeczytaj nasz artykuł: Hiperglikemia – objawy, przyczyny i leczenie.

Bibliografia:

1. Araszkiewicz, Aleksandra, et al. „Zalecenia kliniczne dotyczące postępowania u chorych na cukrzycę 2020—Stanowisko PTD.” Diabetologia Praktyczna1 (2020): 1-106.
2. Gnalicka, Aleksandra, Katarzyna Korzeniowska, and Anna Jabłecka. „Suplementacja diety w cukrzycy typu 2 w świetle najnowszych badań.” Forum Zaburzeń Metabolicznych. Vol. 5. No. 2. 2014.
3. Ratajczak, Agnieszka, et al. „Suplementy diety w leczeniu cukrzycy typu 2–fakty i kontrowersje Dietary supplements in the treatment of type 2 diabetes–the facts and controversies.”
4. Ostrowska, Joanna, and Anna Jeznach-Steinhagen. „Czynniki wpływające na wartość indeksu glikemicznego oraz jego zastosowanie w leczeniu dietetycznym cukrzycy.” Forum Medycyny Rodzinnej. Vol. 10. No. 2. 2016.
5. Orywal, Karolina, et al. Diagnostyka laboratoryjna w dietetyce. PZWL Wydawnictwo Lekarskie, 2018

MGR EWA GĘBKA

Dyplomowana dietetyk, autorka licznych publikacji o zdrowym odżywianiu. Na co dzień współpracuje z osobami, które chcą zmienić nawyki żywieniowe, poprawić swoje samopoczucie i zrzucić zbędne kilogramy.