Olej z czarnuszki- właściwości i zastosowanie
Czym jest czarnuszka?
Czarnuszka (Nigella sativa) należy do roślin jaskrowatych. Nazywana jest także czarnym kminkiem, czarnym sezamem, rzymską kolendrą, kąkolnicą czy pieprzem ubogich. Najczęściej ma niebieskie kwiaty. Gdy przekwitnie, tworzy niewielkie mieszki z czarnymi nasionkami, z których jest pozyskiwany olej. Olej z czarnuszki pierwszy raz został znaleziony ponad 3000 lat temu w grobowcu egipskiego faraona Tutanchamona. Źródła też podają, że Kleopatra stosowała go na włosy i skórę. W tamtych czasach był nazywany płynnym złotem faraonów. W kulturach arabskich ziarenka czarnuszki są znane jako habbatul barakah, co oznacza „ziarno błogosławieństwa.” Z kolei islamski prorok Mahomet mówił, że czarnuszka jest „lekarstwem na wszystkie choroby, z wyjątkiem śmierci”.
Właściwości czarnuszki
Czarnuszka pod względem składu jest naprawdę wyjątkową rośliną. Zawiera mnóstwo witamin (A, E, F, B1, B3, B6, B7) i minerałów (selen, potas, wapń, magnez, cynk, żelazo, sód), w tym antyoksydanty, które chronią nas stresem oksydacyjnym. Charakteryzuje się wysoką zawartością kwasów tłuszczowych, które działają przeciwnowotworowo i przeciwzapalnie. Jednak szczególną uwagę należy zwrócić na takie związki jak:
- Malantyna – działa oczyszczająco, przeciwbakteryjnie, przeciwgrzybiczo, przeciwwirusowo, przeciwbólowo, poprawia procesy trawienne.
- Tymochinon – bardzo silny przeciwutleniacz. Działa przeciwbólowo, przeciwnowotworowo, przeciwgrzybiczo i przeciwzapalnie. Chroni komórki przed atakami choroby autoimmunologicznej i przyspiesza naprawę uszkodzonych tkanek. Poprawia trawienie, działa ochronnie na miąższ nerek i wątroby i hamuje wydzielanie histaminy pomagając w różnych alergiach. Reguluje poziom cholesterolu i ciśnienia.
- Tymohydrochinon – silny przeciwutleniacz. Należy do naturalnych inhibitorów acetylocholinoesterazy, używanych do leczenia chorób neurodegeneracyjnych, jak np. choroba Alzheimera, Parkinsona, demencja, schizofrenia.
- Tymol – działa oczyszczająco, przeciwwirusowo, dezynfekująco, przeciwpasożytniczo.
- Prostaglandyna E1 – poprawia metabolizm komórkowy, reguluje poziom cukru, ciśnienia, poprawia pracę tarczycy, działa przeciwzapalnie, łagodzi stany zapalne, jest pomocna przy leczeniu alergii i problemów skórnych.
- Nigellon – działa przeciwskurczowo i przeciwhistaminowo. Rozszerza oskrzela, co pomaga w leczeniu chorób układu oddechowego, takich jak astma czy krztusiec. Ma właściwości regulujące miesiączkę, pomaga przy PMS i bolesnych miesiączkach.
- Kwercetyna – rozszerza naczynia krwionośne, zmniejsza ryzyko chorób serca, działa przeciwalergicznie, hamuje uwalnianie histaminy.
- Karwakrol – ma działanie przeciwskurczowe, przeciwbólowe, napotne, żółciopędne.
- Fosfolipidy i fitosterole – działają przeciwobrzękowo, pływają na wzmocnienie bariery lipidowej skóry, hamują ubytek wody, działają regenerująco i przeciwzapalnie.
Czarnuszka w profilaktyce i leczeniu chorób
Czarnuszka ze względu na swój bogaty skład i mnóstwo właściwości jest bardzo pomocna w profilaktyce i leczeniu wielu chorób. Znajduje zastosowanie praktycznie w każdej dolegliwości.
Czarnuszka a cukrzyca
Pomaga zmniejszyć stężenie glukozy na czczo, poprawia wrażliwość insulinową i zmniejsza stężenie hemoglobiny glikowanej (HbA1c). Dodatkowo pomaga w ochronie i regeneracji komórek beta trzustki, w których jest wytwarzana insulina.
Czarnuszka a nadwaga
Kwas linolowy znajdujący się w oleju z czarnuszki ma działanie poprawiające metabolizm, co może wspomóc utratę zbędnych kilogramów. Z kolei malantyna pozytywnie wpływa na procesy trawienne. Warto też zwrócić uwagę, że na dietach odchudzających ciężko jest dostarczyć wszystkie składniki odżywcze, witaminy i składniki mineralne, a czarnuszka zawiera ich bardzo dużo i pozwala łatwo je uzupełnić.
Czarnuszka a cholesterol
Regularne przyjmowanie czarnuszki zmniejsza poziom trójglicerydów, cholesterolu całkowitego, homocysteiny oraz obniża ryzyko powstawania zakrzepów i rozwoju miażdżycy
Czarnuszka a problemy pokarmowe
Czarnuszka ma właściwości przeciwskurczowe, łagodzi wzdęcia, likwiduje zgagę, usprawnia pracę jelit, wspomaga i pobudza trawienie, poprawia wchłanianie składników odżywczych, pomaga przy gazach, niestrawnościach i zatruciach. Chroni błonę śluzową żołądka, pomaga przy refluksie i bakterii Helicobacter Pylorii. Działa ochronnie na wątrobę i drogi żółciowe oraz leczniczo na nadżerki i wrzody. Pobudza wydzielanie żółci. Chroni przed szkodliwym działaniem leków.
Czarnuszka a odporność
Poprawia odporność i wzmacnia układ immunologiczny poprzez zwiększenie liczby limfocytów. Pomaga szybciej zwalczyć przeziębienie, grypę, infekcje. Wykorzystywana jest leczeniu chorób autoimmunologicznych, AIDS i innych chorobach przewlekłych, które związane są z osłabionym układem immunologicznym. W przypadku bólu i zapaleniu gardła działa antyzapalnie, dezynfekująco i uśmierza ból. Wykazuje działanie antywirusowe, antygrzybicze (np. Candida Albicans) i antypasożytnicze.
Czarnuszka a alergie
Działa rozszerzająco na oskrzela, poprawia wydolność płuc, łagodzi objawy związane z astmą – m.in. świszczący oddech, katar alergiczny, katar sienny. Pomaga przy zapaleniu oskrzeli i zatok. Ma właściwości antyhistaminowe, łagodzi ostre reakcje alergiczne. Działa regenerująco, odżywczo i łagodząco na skórę alergiczną, z egzemą i trądzikową. Jest skutecznym środkiem w przypadku grzybic.
Czarnuszka a samopoczucie
Działa uspokajająco, przeciwlękowo, antydepresyjnie, poprawia samopoczucie, funkcje poznawcze, zwiększa odporność na stres, relaksuje, wpływa korzystnie na problemy z zasypianiem. Usprawnia pamięć, uczenie się, koncentrację oraz procesy myślenia. Olej może być używany w terapiach aromatycznych, które wyciszają, uspokajają i pomagają zlikwidować zaburzenia snu.
Czarnuszka a niedoczynność tarczycy i Hashimoto
Przeprowadzono badanie a temat czarnuszki w niedoczynności tarczycy i Hashimoto, w którym 40 pacjentów z zapaleniem tarczycy Hashimoto w wieku 22-50 lat zostało losowo przydzielonych do dwóch grup. Jedna spożywała sproszkowaną czarnuszkę (2g dziennie), a druga placebo (skrobię) codziennie przez 8 tygodni. Uczestnicy byli leczeni lewotyroksyną, ale dawka leku była stabilna od 6 tygodni. U osób, które przyjmowały czarnuszkę znacznie zmniejszyła się masa ciała, BMI< zmniejszyło się stężenie TSH i peroksydazy przeciwtarczycowej (anty-TPO) w surowicy, natomiast wzrosło stężenie T3 w surowicy. Jeśli ktoś ma problemy z tarczycą warto do codziennej suplementacji włączyć olej z czarnuszki.
Czarnuszka a hiperprolaktynemia
Łagodzi objawy podwyższonej prolaktyny takie jak np. nadmierne owłosienie, trądzik, problemy z płodnością i brakiem owulacji, obniżone libido, zaburzenia miesiączkowania, bolesność piersi, wahania nastroju. Nigellon działa przeciwskurczowo i może być pomocny w czasie menstruacji, ponieważ łagodzi bolesne skurcze.
Czarnuszka a nowotwory
Ma zdolność apoptozy komórek rakowych i nie czyni przy tym szkody zdrowym komórkom. W badaniach na zwierzętach i laboratoryjnych wykazano zmniejszenie łagodnych i złośliwych zmian nowotworowych w jelicie grubym, płucach, macicy, piersi, wątroby, mózgu i trzustki. Dodatkowo ochrania przed negatywnymi skutkami promieniowania jonizującego stosowanego w radioterapii, której są poddawani pacjenci onkologiczni.
Czarnuszka a reumatoidalne zapalenie stawów
Czarnuszka jest jednym z najbardziej skutecznych środków naturalnych na bóle reumatyczne, dzięki silnym właściwościom przeciwzapalnym – w szczególności tymochinon. Można jej używać w reumatoidalnym zapaleniu stawów (RZS) i ogólnie w przewlekłych stanach zapalnych. W badaniach zaobserwowano wyraźną poprawę u osób z RZS w zakresie aktywności schorzenia, liczby opuchniętych stawów i ich porannej sztywności.
Sposoby zastosowania czarnuszki
Zewnętrzne zastosowanie czarnuszki
Olej z czarnuszki na skórę
Pomaga w walce z trądzikiem, łuszczycą, liszajem, atopowym zapaleniem skóry, zaskórnikami, grzybicą skóry, wysypkami, zmianami wywołanymi zakażeniem bakteryjnym, opryszczką, a także przy hemoroidach. Chroni także skórę przed poparzeniem słonecznym i działa łagodząco na powstałe już podrażnienia. Pomaga ukoić stan zapalny, przyspiesza gojenie się ran i owrzodzeń. Działa ujędrniająco, wzmacnia i uelastycznia skórę. Nawilża skórę i dzięki zawartości antyoksydantów opóźniania jej starzenie się. W problemach skórnych olej można stosować dwojako – zewnętrznie (do smarowania skóry) i wewnętrznie (do picia).
Olej z czarnuszki na włosy
Wzmacnia włosy i ogranicza ich wypadanie. Przeciwdziała łysieniu, pozwala pozbyć się łupieżu, swędzenia, pobudza porost włosów i zwiększa ich gęstość. Wpływa na wzmocnienie mieszków włosowych i stymulację cebulek włosów. Używany w formie wcierki na łysiejące miejsca pozwala zahamować nadmierne wypadanie włosów. Olej można wmasować w skórę głowy przed umyciem, pozostawić na ok. 30 min, a następnie umyć włosy lub kilka kropli oleju można dodać do szamponu i umyć włosy. Można także stosować napar z czarnuszki jako płukankę włosów lub olejek do wcierania w końcówki włosów.
Olej z czarnuszki na paznokcie
Wzmacnia, odżywia paznokcie, poprawia ich wygląd i zmniejsza łamliwość. Dodatkowo nawilża suche skórki. Warto moczyć paznokcie w naparze z czarnuszki lub wmasowywać olej w płytkę paznokcia.
Wewnętrzne zastosowanie czarnuszki
Olej – stosowany do sałatek i dań na zimno lub jako samodzielna, 2-3 miesięczna kuracja.
Przyprawa – ziarenka dodawane do pieczywa, zup, sałatek. Znajduje się też w gotowych już mieszankach przypraw do sałatek czy różnych marynatach do mięs, głównie indyjskich. Można nią zastępować pieprz, choć jest trochę ostrzejsza.
Napar – parzymy jak herbatkę. Zalewamy wrzątkiem 1 łyżkę zmielonych nasionek, parzymy ok. 20 min. i odcedzamy. Można dodać miód. I nie pijemy na raz całej szklanki tylko po kilka łyków w ciągu dnia.
Nalewka – pół szklanki zmielonej czarnuszki zalać szklanką alkoholu 40% i odstawić na min. tydzień, po czym przefiltrować przez gazę. Można używać zewnętrznie jak i wewnętrznie, podobnie jak olej. W przypadku zakażeń o charakterze grzybiczym (np. Candida) nalewka na bazie alkoholu jest bardziej skuteczna niż napar.
Ziarenka czarnuszki czy olej z czarnuszki – co wybrać?
Czarnuszka ma lekko gorzki, intensywny korzenny zapach i jest ostrzejsza od pieprzu. Używa się jej w formie ziarenek lub oleju tłoczonego na zimno i warto mieć jedno i drugie w swojej kuchni. Jednak lepsze korzyści przynosi regularne picie oleju ze względu na lepszą przyswajalność. Jeśli chcemy jeść ziarenka, to warto je mielić w młynku do kawy, wtedy lepiej się przyswoją. Najlepiej spożywać je na bieżąco, żeby długo nie leżały i trzymać w suchym miejscu.
Jak wybrać dobry olej z czarnuszki?
Biologicznie czynne związki będzie zawierał tylko w 100% naturalny, tłoczony na zimno, nieoczyszczony, nierafinowany olej z czarnuszki. Najlepiej kupić go w ciemnej, szklanej butelce, a po otwarciu przechowywać w lodówce. W kuchni może być stosowany tylko na zimno (obróbka termiczna niszczy wszystkie zawarte w nim wartościowe substancje) np. do sałatek, którym nadaje korzenny smak. Najlepiej kupować małe butelki, żeby otwarte nie stały długo. Otwartą butelkę z olejem najlepiej zużyć w ciągu 1-2 miesiąca.
Dawkowanie oleju z czarnuszki
Dawkowanie u dorosłych
Osoby dorosłe mogą spożywać 1 łyżkę oleju dziennie. Jeśli chcemy zrobić sobie kurację olejem z czarnuszki to wtedy warto spożywać 1 łyżeczkę rano na czczo i 1 łyżeczkę wieczorem przed snem. Można także do posiłku – śniadania i kolacji. Są dane, które mówią, że olej w posiłku pomaga wchłaniać wapń. Olej z czarnuszki ma swój specyficzny smak i na początku może być ciężko go przełknąć. Ale nie wolno się poddawać, po jakimś czasie można naprawdę się przyzwyczaić i warto dla wyższych celów. Jeśli nie przechodzi nam przez gardło sam olej, to można dodać kilka kropli soku z cytryny lub wymieszać z dobrej jakości sokiem i wtedy wypić.
Dawkowanie u dzieci
Dzieci od 1. r.ż do 3. r.ż – 1/4 łyżeczki dziennie
Dzieci od 3. r.ż do 6. roku życia – pół łyżeczki dziennie
Dzieci powyżej 6. roku życia – jedną łyżeczkę dziennie
Dawkowanie i próbowanie oleju należy rozpoczynać powoli i stopniowo z względu na ostry i aromatyczny smak. Warto to robić z sokiem pomarańczowym czy jabłkowym.
Czarnuszka jest bezpiecznym produktem i już od dawna stosowana przez naszych przodków. Jeśli stosujemy olej z czarnuszki od czasu do czasu do sałatek, to nie trzeba robić przerw. Jednak jeśli robimy sobie kuracje olejem z czarnuszki i stosujemy regularnie 2 razy dziennie przez 3 miesiące to warto robić krótkie przerwy w stosowaniu (np. 3 tygodnie). Tak naprawdę nie mam dowodów, że przerwy trzeba robić, ale ja uważam, że warto zachować ostrożność i nie można z niczym przesadzać, nawet jak coś jest naprawdę super zdrowe. Jak to powiedział Hipokrates, to dawka czyni truciznę.
Przeciwskazania
Kobiety w ciąży – ma działanie przeciwskurczowe i może spowolnić skurcze macicy.
Kobiety karmiące piersią – może obniżać poziom prolaktyny.
Dzieci do ukończenia pierwszego roku życia – ze względu na jej ostry smak.
Osoby z niskim ciśnieniem – czarnuszka obniża ciśnienie.
Zawsze warto skonsultować stosowanie czarnuszki z lekarzem.
Podsumowanie
Olej z czarnuszki jest bardzo wartościowym produktem i ma mnóstwo zastosowań. Warto go wprowadzić do naszej kuchni, a w okresie jesiennym zrobić sobie kurację poprawiająca odporność. Jednak pamiętajmy, że czarnuszka sama w sobie nas nie wyleczy nas z żadnej choroby, mimo że ma tak wszechstronnego działania. Podstawa to zdrowe odżywianie i styl życia, a czarnuszka może dobrze nas w tym wspomagać przynosząc dodatkowe korzyści i szybsze efekty.
Bibliografia:
- 1. https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC5112739/
2. https://naturalsociety.com/10-benefits-nigella-sativa-black-seed/
3. http://www.greenmedinfo.com/article/black-cumin-seeds-have-significant-anti-diabetic-effects-type-2-diabetics
4. http://www.greenmedinfo.com/article/black-cumin-possesses-clinical-useful-anti-h-pylori-activity-compared-triple-t
5. http://www.greenmedinfo.com/article/water-extract-black-cumin-seed-has-significant-anti-epileptic-activity-childre
6. http://www.greenmedinfo.com/article/thymoquinone-main-constituent-nigella-sativa-black-cumin-superior-drug-flutica
7. http://www.greenmedinfo.com/article/nigella-sativa-black-cumin-has-potent-antiasthmatic-properties
8. http://www.greenmedinfo.com/article/black-cumin-nigella-sativa-and-phyllanthus-niruri-provide-symptomatic-relief-t
9. http://www.greenmedinfo.com/article/black-cumin-nigella-sativa-has-prophylactic-effect-chemical-war-victims
10. http://www.greenmedinfo.com/article/black-seed-oil-has-significant-inhibitory-effects-against-colon-cancer-rats-wi
11. http://www.greenmedinfo.com/article/nigella-sativa-has-anti-bacterial-activity-against-clinical-isolates-methicill
12. http://www.greenmedinfo.com/article/black-cumin-nigella-sativa-effective-long-term-treatment-opioid-dependence
13. http://www.greenmedinfo.com/article/ethanolic-extract-nigella-sativa-seeds-exhibits-antipsoriatic-activity
14. http://www.greenmedinfo.com/article/daily-use-black-cumin-seeds-2-months-may-have-blood-pressure-lowering-effect-p
15. http://www.greenmedinfo.com/article/nigella-sativa-protects-against-isoproterenol-induced-myocardial-injury
16. http://www.greenmedinfo.com/article/thymoquinone-inhibits-tumor-growth-and-induces-apoptosis-breast-cancer-xenogra
17. http://www.greenmedinfo.com/blog/16-more-reasons-black-seed-remedy-everything-death2#_edn17
18. http://www.greenmedinfo.com/blog/16-more-reasons-black-seed-remedy-everything-death2#_edn9
19. http://www.greenmedinfo.com/blog/16-more-reasons-black-seed-remedy-everything-death2#_edn16
20. http://www.greenmedinfo.com/article/thymoquinone-protects-cultured-hippocampal-and-human-induced-pluripotent-stem-
21. http://www.greenmedinfo.com/article/thymoquinone-prevents-amyloid-neurotoxicity-primary-cultured-cerebellar-granul
22. Adamska, A., Ochocka, R. J.: „Nigella sativa źródłem związków bioaktywnych.”
23. Mańkowska D., Bylka W.: „Nigella sativa L.– związki czynne, aktywność biologiczna.”
24. https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/11381824
25. https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC3642442/
26. www.pantabletka.pl
27. https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/22162258
MARTA SKOCZEŃ
Dietetyk z zamiłowania. Dietetyka to nie tylko jej praca, ale i największa pasja. Szczególnie interesuje się chorobami autoimmunologicznymi, zaburzeniami hormonalnymi i problemami jelitowymi. Marta od wielu lat trenuje na siłowni, więc dietetyka sportowa jest również w zakresie jej zainteresowań. Pokazuje, że znaczenie ma nie tylko sama dieta, zdrowe odżywianie się, ale też regulacja rytmu dobowego, sen, odpoczynek, otaczanie się dobrymi ludźmi, czy kontakt z naturą. Chce pokazać, że za pomocą odpowiedniej diety i aktywności fizycznej można zmienić swoje życie na lepsze. Marta prowadzi również swojego własnego bloga: www.apetytnazycie.com.pl
