Jak powinna wyglądać dieta na wątrobę?

*Poniższe zalecenia mają charakter diety lekkostrawnej, by wspomóc regenerację wątroby. W przypadku stwierdzonej konkretnej jednostki chorobowej wątroby dieta powinna zostać dostosowana indywidulanie w zależności od stanu zdrowia pacjenta.

- Posiłki powinny być spożywane regularnie, ok. 5-6 posiłków małych objętościowo w odstępach wynoszących 3-4 godziny.
- Produkty spożywcze należy wybierać świeże, by zapobiec spożyciu toksyn, które dodatkowo mogą obciążyć wątrobę.
- Należy zadbać o odpowiednią podaż białka, które jest niezbędne do regeneracji hepatocytów (komórek wątroby). Szczególnie istotne jest chude mięso oraz ryby, bogate w kwasy omega-3.
- Istotne jest zmniejszone spożycie nasyconych kwasów tłuszczowych oraz cholesterolu pokarmowego. Zalecane są przede wszystkim oleje roślinne, takie jak oliwa z oliwek, olej lniany, olej z ostropestu. Przeciwwskazane są margaryny twarde, smalec i słonina.
- Z mięs i przetworów mięsnych zalecane są mięso z kurczaka i indyka bez skóry, chuda wołowina, cielęcina, wędliny drobiowe, polędwica. Przeciwwskazane są tłuste mięso wieprzowe, baranina, mięso z kaczki, kaszanka, pasztety, parówki, konserwy mięsne.
- Spośród mleka i przetworów mlecznych zalecane jest chude mleko i chude przetwory mleczne. Z diety należy wyeliminować tłuste mleko i śmietanę.
- Z ryb zalecane są dorsz, flądra, halibut, lin, mintaj, morszczuk, okoń, pstrąg, sandacz, szczupak. Ryby powinny być gotowane, pieczone bez skóry.
- Z warzyw zalecane są warzywa gotowane i drobno siekane surówki. Przeciwwskazane są warzywa kapustne, cebula, czosnek i nasiona strączkowe.

- - - Owoce najlepiej spożywać bez skórek i pestek.
    - Zalecane są jasne pieczywo, płatki owsiane, ryż biały, drobne kasze, biszkopty.

Do zalecanych przypraw należą m.in.: bazylia, cynamon, koper, kminek, majeranek, oregano, pietruszka, bazylia, wanilia.
Przeciwwskazane są alkohol, mocna herbata i kawa, napoje gazowane w każdej postaci.

Produkty, które działają wspomagająco w regeneracji komórek wątroby

Sylimaryna na wątrobę (Ostropest plamisty)

Sylimaryna jest substancją czynną pozyskiwaną z ostropestu plamistego. Wykorzystywana jest w leczeniu schorzeń wątroby z uwagi na swoje właściwości odtruwające, żółciopędne, hepatoprotekcyjne, przeciwzapalne i przeciwoksydacyjne. Składnik ten jest kompleksem różnych związków chemicznych, takich jak sylibiny A, B, izosylibiny B oraz falwonoligantów. Istnieją badania naukowe potwierdzające korzystne działanie ostropestu plamistego (sylimaryny) w leczeniu zapalenia i marskości wątroby, ale również zaburzeń dróg żółciowych. W jednym z badań z udziałem osób cierpiących na przewlekłe zapalenie wątroby, poddanych leczeniu w celu wzmocnienia układu odpornościowego, zaobserwowano redukcję objawów chorobowych wśród pacjentów przyjmujących sylimarynę. Korzystne działanie substancji zawartych w ostropeście plamistym wskazuje, iż może być on pomocny w leczeniu oraz zapobieganiu chorobom wątroby oraz rakowi tego narządu. Wykazano pozytywny wpływ sylimaryny na redukcję masy ciała, obniżenie poziomu enzymów wątrobowych czy stopień destrukcji wątroby. Podobne działanie wykazuje ekstrakt z zielonej herbaty w dawce 800 mg/kg masy ciała.

Co więcej, na podstawie badań farmakologicznych dowiedziono, że sylimaryna może być stosowana jako bezpieczny lek ziołowy.

Kwasy omega-3 a wątroba

Pozytywny efekt wykazuje także suplementacja kwasów omega-3, które obniżają ilość tłuszczu w wątrobie. Rekomendowana dawka to powyżej 0,83 g/dobę. Do kwasów omega-3 należą kwas eikozopentaenowy (EPA), dokozopentaenowy (DPA) i dokozokeksapentaenowy (DHA). Zalecenia żywieniowe podają, że u osób z hipertriglicerydemią dawka EPA + DHA powinna wynosić 3-4 g. World Health Organization i Food and Agriculture Organization of the United Nations (WHO/FAO) rekomendują natomiast, aby spożycie nienasyconych kwasów tłuszczowych wynosiło około 2% wartości energetycznej spożywanych posiłków.

Karczoch zwyczajny

Karczoch jest jednym z najbogatszych dietetycznych źródeł polifenoli o wysokiej biodostępności; zawiera również inulinę, błonnik, witaminy i składniki mineralne. Głównym aspektem aktywności biologicznej karczocha jest ochrona i regeneracja komórek wątroby. Polifenole karczocha działają żółciotwórczo i żółciopędnie, jak również obniżają poziom glukozy oraz cholesterolu i triglicerydów w surowicy krwi. Wysoka skuteczność preparatów z karczocha wynika z bezpośredniego ich wpływu na poprawę czynności wątroby i pęcherzyka żółciowego.

Kurkumina na wątrobę

Kurkumina to związek pozyskiwany z kłączy ostryżu długiego, zwanego popularnie kurkumą. Działa m.in. żółciopędnie i żółciotwórczo. Ochrania komórki wątroby w sytuacjach jej uszkodzenia, spowodowanych działaniem różnych czynników hepatotoksycznych (np. paracetamolu, alkoholu i alfatoksyn). Warto stosować kurkuminę wraz z piperyną – aktywnym składnikiem pieprzu, która znacznie podwyższa biodostępność kurkuminy (nawet 2000 razy).

Należy pamiętać, że aby jak najbardziej zminimalizować choroby wątroby, należy zacząć m.in. od zmiany stylu życia, spożywania mniejszej ilości tłuszczów nasyconych i węglowodanów prostych (zwłaszcza fruktozy), wzbogacić dietę w wielonienasycone kwasy tłuszczowe z rodziny omega-3, 6 oraz 9, błonnik pokarmowy oraz naturalne antyoksydanty. W miarę możliwości ograniczyć do minimum przyjmowanie leków oraz spożywanie dużych ilości alkoholu.

Przykładowa dieta na wątrobę – 1700 kcal

I śniadanie – kanapki z rzodkiewkowym twarożkiem

Składniki:
+ Chleb graham, 2 x kromka, 60 g
+ Ser twarogowy chudy, 100 x gram, 100 g
+ Rzodkiewka, 4 x sztuka, 60 g
+ Natka pietruszki, 1 x łyżeczka, 6 g
+ Oliwa z oliwek, 1 x łyżka, 10 g

Przygotowanie:
Twarożek rozgnieć widelcem. Rzodkiewki zetrzyj na tarce lub posiekaj, pietruszkę drobno pokrój. Do twarożku
dodaj rzodkiewki oraz natkę i wymieszaj. Posyp czubrycą/solą i cząbrem oraz pieprzem i skrop oliwą (zamiast oliwy idealnie sprawdzi się również HEPAOIL). Posmaruj kromkę twarożkiem, posyp kiełkami i czarnuszką. Zjedz
z ulubionymi warzywami.

II śniadanie – owsianka z prażonym jabłkiem, cynamonem i ostropestem

Składniki:
+ Płatki owsiane, 3 x łyżka, 30 g
+ Jogurt naturalny, 1 x opakowanie, 150 g
+ Jabłko, 0.5 x sztuka, 85 g
+ Cynamon, 1 x szczypta, 0.5 g
+ Miód, 0.5 x łyżeczka, 4 g
+ Ostropest plamisty mielony, 5 x gram, 5 g

Przygotowanie:
Płatki owsiane zalać wrzątkiem i odstawić, żeby napęczniały. Dodać jogurt naturalny, miód, ostropest i dokładnie
wymieszać. Jabłka zalać odrobiną wody, wsypać cynamon i prażyć. Na płatki owsiane wylać jogurt i ułożyć
jabłka.

Obiad – dorsz pieczony z koperkiem

Składniki:
+ Dorsz, 120 x gram, 120 g
+ Sól, 1 x szczypta, 0.3 g
+ Pieprz czarny, 1 x szczypta, 0.3 g
+ Cytryna, 0.25 x sztuka, 20 g
+ Oliwa z oliwek, 1 x łyżka, 10 g
+ Koperek, 3 x łyżka, 30 g

Przygotowanie:
Rybę umyć, osuszyć. Natrzeć ją solą, pieprzem. Rybę położyć na folii aluminiowej, skropić oliwą, przykryć
koperkiem i zawinąć w sakiewkę. Rybę odłożyć do lodówki na 30-40 minut po czym wstawić do nagrzanego do
200 st C piekarnika. Piec ok. 20 minut. Gotową rybę przełożyć na talerz, skropić sokiem z cytryny. Podawać z
ryżem, kaszą lub ziemniakami.

Podwieczorek – lekkostrawny krem z cukinii i ziemniaków

Składniki:
+ Cukinia, 0.5 x sztuka, 150 g
+ Olej rzepakowy, 1 x łyżka, 10 g
+ Bazylia suszona, 2 x gram, 2 g
+ Oregano suszone, 3 x gram, 3 g
+ Sól, 2 x szczypta, 0.6 g
+ Pieprz czarny, 2 x szczypta, 0.6 g
+ Bulion warzywny, 0.75 x szklanka, 180 g
+ Liść laurowy, 1 x sztuka, 0.3 g
+ Ziele angielskie, 2 x sztuka, 2 g
+ Ziemniak, 1.5 x sztuka, 112.5 g

Przygotowanie:
Cukinię i ziemniaki obrać ze skóry, pokroić w kostkę, umyć. Rozgrzać olej w garnuszku, dołożyć warzywa, chwilę
razem przesmażyć, co jakiś czas mieszając. Całość zalać bulionem, dodać przyprawy. Gotować, aż warzywa
będą miękkie, wyłowić liście laurowe i ziarna ziela angielskiego. Całość zblendować na krem.

Kolacja – dyniowe kopytka

Do zjedzenia:
1 z 2 porcji

Składniki do przygotowania 2 porcji:
+ Puree z dyni 2 x szklanka 500 g
+ Mąka pszenna typ 500 0.5 x szklanka 65 g
+ Mąka ziemniaczana 0.5 x szklanka 80 g
+ Jajko 1 x sztuka 50 g
+ Sól 1 x szczypta 0.3 g

Przygotowanie:
Jajko wbić do miseczki, dodać puree z dyni. Zblendować. Dodać mąki i sól, dokładnie wymieszać. Z masy
uformować wałeczki, wykroić kopytka długości 2-3 cm. Zagotować wodę w garnku, wrzucić kopytka i gotować
ok. 2 minuty od momentu wypłynięcia kopytek na powierzchnię.

Dieta na wątrobę do pobrania tutaj.

Bibliografia:

Orywal, Karolina, et al. Diagnostyka laboratoryjna w dietetyce. PZWL Wydawnictwo Lekarskie, 2018.
Teterycz, Dorota, and Monika Michalak-Majewska. “Karczoch zwyczajny (Cynara scolymus)-innowacyjny surowiec o bogatych właściwościach leczniczych.” Zeszyty Problemowe Postępów Nauk Rolniczych593 (2018).
Hartleb M, Simon K, Lipiński M, Drobnik J, Woroń J, Rydzewska G, & Mastalerz-Migas A. Rekomendacje postępowania u chorych z zaburzeniami czynności wątroby i kamicą dróg żółciowych dla lekarzy POZ. Lekarz POZ, (2017) 3(4), 225-248.
PRO, O. Hepaset. “Regeneracja wątroby–ile trwa i co ją wspomaga? Spis treści.” (2021).
Gulbicka, Paulina, et al. “Współczesne terapie niealkoholowej stłuszczeniowej choroby wątroby.” Forum Zaburzeń Metabolicznych. Vol. 9. No. 4. 2018.
Simon K. Diagnostyka chorób wątroby. Termedia Wydawnictwa Medyczne. Poznań 2012: 9-16.
Hanje, A. James, et al. “The use of selected nutrition supplements and complementary and alternative medicine in liver disease.” Nutrition in clinical practice3 (2006): 255-272.
Eslamparast, Tannaz, et al. “Recent advances in dietary supplementation, in treating non-alcoholic fatty liver disease.” World journal of hepatology 7.2 (2015): 204.

dietetyk ewa gębka

Jak powinna wyglądać dieta na wątrobę?

Wątroba – najważniejsze funkcje

Na wątrobę (60 kapsułek)

Najczęstsze choroby wątroby

Przyczyny powstawania chorób wątroby