Hipoglikemia- objawy, przyczyny, leczenie

Definicja hipoglikemii

Hipoglikemia (inaczej niedocukrzenie) oznacza niski poziom cukru (glukozy) we krwi – poniżej 70 mg/dl (3,9 mmol/l). Jednak jest to też kwestia naprawdę indywidualna. U niektórych objawy mogą wystąpić przy wyższych wartościach cukru we krwi, a u innych lub przy niższych. Hipoglikemia może wystąpić nie tylko u osób chorujących na cukrzycę, ale również u osób zdrowych.

Objawy hipoglikemii

Każdy może inaczej odczuwać niedocukrzenie, jednak część symptomów jest dosyć charakterystyczna. Zaliczamy tu:

1. Nerwowość
2. Drżenie rąk
3. Uczucie nóg jak z waty
4. Ospałość, nadmierna senność
5. Bladość
6. Bóle i zawroty głowy
7. Bóle brzucha
8. Zwiększona potliwość
9. Uczucie przyspieszonego bicia serca
10. Nadmierny apetyt, tzw. „wilczy głód”
11. Niepokój, lęk
12. Osłabienie
13. Zimne poty
14. Wzrost ciśnienia
15. Nudności i wymioty
16. Zaburzenia orientacji, widzenia i koordynacji ruchów
17. Trudności z myśleniem, koncentracją, pamięcią

Na początku objawy pojawiają się stopniowo wraz ze spadkiem poziomu cukru we krwi. Są to objawy zwiastujące i można sobie poradzić z nimi samemu np. poprzez zjedzenie czegoś słodkiego. W miarę jak poziom glukozy dalej spada, objawy niedocukrzenia ulegają nasileniu, do śpiączki włącznie, która może zakończyć się śmiercią. Z tego względu umiejętność rozpoznawania objawów i wczesnego reagowania w takich sytuacjach jest bardzo ważna.

Przyczyny hipoglikemii:

1. Zbyt niska kaloryczność posiłków, całej diety
2. Zbyt długa przerwa pomiędzy posiłkami, pominięcie posiłku
3. Przedłużony, zbyt intensywny, nagły wysiłek fizyczny
4. Wypicie zbyt dużej ilości alkoholu, zwłaszcza na czczo
5. Narkotyki
6. Stres, napięcie nerwowe
7. Niedosypianie
8. Nagła redukcja masy ciała
9. Nieprawidłowo dobrana dawka insuliny lub leku hipoglikemizującego do aktualnego poziomu cukru we krwi u osób chorych na cukrzycę

Rodzaje hipoglikemii:

1. Lekka hipoglikemia – występuje przy stężeniu glukozy na poziomie 50-70 mg/dl. Chory może sam zareagować poprzez spożycie łatwo przyswajalnych węglowodanów np. soku.
2. Umiarkowana hipoglikemia – występuje przy stężeniu glukozy na poziomie 30-50 mg/dl. Tu może okazać się konieczna pomoc innej osoby w podaniu słodkiego produktu.
3. Ciężka hipoglikemia – występuje przy stężeniu glukozy na poziomie 20-30 mg/dl. Może dojść do utraty przytomności, jest groźna dla zdrowia i życia.

Możemy też wyróżnić hipoglikemię reaktywną, czyli stanu niedocukrzenia po posiłku. Najczęściej pojawia się ona w ciągu dwóch godzin po posiłku, ale zdarzają się sytuacje, kiedy możemy odczuć jej objawy już po pół godziny po posiłku. Zależy to m.in. objętości posiłku oraz od tego, co zjedliśmy.

Powikłania hipoglikemii

Hipoglikemia bardzo często związana jest z insulinoopornością. Tak naprawdę każdy z objawami hipoglikemii może zauważyć w swoim organizmie również objawy insulinooporności i na odwrót. Za każdym razem, gdy mamy duże wahania poziomu cukru we krwi możemy spodziewać się skoków poziomu insuliny. Gdy poziom cukru spadnie zbyt nisko, wyrzut insuliny spowoduje przetransportowanie dostępnej glukozy z krwiobiegu do komórki. Po pewnym czasie komórki zaczną być oporne na działanie insuliny, co spowoduje kolejny jej wyrzut i spadek poziomu cukru, dając symptomy hipoglikemii. Może to być także etap poprzedzający rozwój pełnoobjawowej cukrzycy typu II. Powtarzające się epizody obniżonego stężenia glukozy w organizmie zwiększają ryzyko powikłań ze strony układu sercowo-naczyniowego i nerwowego. Dodatkowo hipoglikemia może być objawem chorób wątroby, nerek, wskazywać na niewydolność kory nadnerczy, niewydolność przysadki i niedoczynność tarczycy, Hashimoto. Ciężka hipoglikemia może skutkować utratą przytomności i zawsze jest stanem bezpośredniego zagrożenia życia.

Leczenie hipoglikemii

W przypadku lekkiej hipoglikemii zazwyczaj można poradzić sobie samemu np. przez wypicie soku lub zjedzenie czegoś słodkiego. Najlepiej, żeby były to produkty czysto węglowodanowe (sok, owoc), a nie połącznie węglowodanów z tłuszczem (czekolada, batoniki), który opóźnia wchłanianie węglowodanów. Następnie warto zjeść posiłek z węglowodanami złożonymi i białkiem. Ważne jest, aby się nie przejadać, ponieważ łatwo można wpaść w błędne koło: duży posiłek – hipoglikemia – duży posiłek. W ten sposób można szybko przytyć. Natomiast w przypadku ciężkiej hipoglikemii, gdy chory straci przytomność konieczne jest udzielenie pomocy przez inne osoby. Nie należy podawać nic słodkiego, ponieważ grozi to zachłyśnięciem. Osobę nieprzytomną należy ułożyć w pozycji bezpiecznej i zadzwonić po pogotowie, które poda w formie zastrzyku glukagon i/lub zabierze chorego do szpitala. Jednak podstawą jest unikanie takich sytuacji, ponieważ będą one pogarszały nasze samopoczucie, powodowały nadmierne wyrzuty insuliny i nasilały kolejne epizody hipoglikemii. Wiąże się to z nadmierną utratą neuronów. Za każdym razem, kiedy poziom cukru gwałtownie spada, tracimy wiele neuronów, co prowadzi do degeneracji mózgu. Z tego względu często o chorobie Alzheimera mówi się, że jest cukrzycą typu III, gdzie mózg staje się oporny na działanie insuliny i glukozy.

Jak zapobiegać hipoglikemii?

Przede wszystkim należy zwrócić uwagę na właściwe odżywanie. Najważniejsze zasady to:

– regularne posiłki w ciągu dnia, gdy często mamy hipoglikemię to na początku może to być nawet 6 posiłków, a potem można stopniowo zmniejszać ich ilość

– postawienie na węglowodany złożone (kasze, ryż, ziemniaki, makaron), dobrej jakości białko (mięso, ryby, jaja, nabiał, rośliny strączkowe) i zdrowe tłuszcze (oliwa z oliwek, olej lniany, awokado, orzechy)

– węglowodany powinny być łączone z białkiem i tłuszczami

– w diecie powinno znaleźć się najwięcej warzyw

– zadbanie o odpowiednią podaż błonnika

– spożywanie posiłków powoli, bez pośpiechu, dokładne gryzienie pokarmów

– ilość kalorii powinna być indywidualnie dostosowana, nie wolno się przejadać, ale też zjadać za mało

– zadbanie o niski indeks i ładunek glikemiczny posiłków

– ograniczenie cukrów prostych, jak cukier, miód, słodziki, syrop glukozowo-fruktozowy

– ograniczenie wysoko przetworzonej żywności, słodyczy, fast foodów, słonych przekąsek

– ograniczenie słodkich napojów, soków, napojów energetycznych

– ograniczenie produktów z białej mąki, oczyszczonej, jasnego pieczywa, oczyszczonego ryżu, drobnych kasz, pszennego makaronu

– ograniczenie do minimum, a najlepiej wyeliminowanie alkoholu

Hipoglikemia bardzo często występuje w insulinooporności, która łączy się z niedoczynnością tarczycy i wywołanym nią Hashimoto. Hormony tarczycy wpływają na metabolizm węglowodanów i tłuszczy. Z tego względu zasady diety opisane w artykule o Hashimoto sprawdzą się również tutaj w większości przypadków.

Poza tym nie należy zapominać o:

1. Aktywności fizycznej – pomaga ustabilizować poziom cukru we krwi. Powinna być dobrana indywidualnie do danej osoby, jej stanu zdrowia, wydolności, poziomu wytrenowania, trybu życia, możliwości.
2. Odpowiednim nawodnieniu – stawiamy na wodę, zwłaszcza mineralną bogatą w wapń i magnez
3. Zadbaniu o odpowiednią ilość i jakość snu – niewysypianie się zaburza gospodarkę węglowodanową organizmu

Suplementacja w hipoglikemii

Ważnym elementem może też być suplementacja, która pomoże utrzymać prawidłowy poziom glukozy we krwi oraz będzie wspierała prawidłowy metabolizm węglowodanów. Warto zwrócić tutaj uwagę na:

– witaminę D3 – wpływa na wydzielanie i działanie insuliny, dzięki czemu pomaga zmniejszyć insulinooporność, która bardzo często występuje razem z hipoglikemią

– probiotyki – wpływają na regulację gospodarki cukrowej. Ostatnio coraz częściej okazuje się, że to, jak reagujemy na dany posiłek zależy od bakterii w naszych jelitach.

– kwasy tłuszczowe omega 3 – działają przeciwzapalne, zmniejszają poziom kortyzolu, uwrażliwiają komórki na działanie insuliny.

– witaminy z grupy B – poprawiają metabolizm węglowodanów, a przy problemach z gospodarką cukrową często występuje ich niedobór. Dodatkowo wspierają funkcjonowanie układu nerwowego.

– magnez – bierze udział w przemianie białek, tłuszczów i węglowodanów, obniża stres oksydacyjny. Wspiera geny, które kontrolują równowagę glukozy i insuliny.

– kurkuma – poprawia metabolizm glukozy, działa przeciwzapalnie, może poprawić funkcjonowanie trzustki.

Podsumowanie

Bardzo ważne jest to, żeby znać objawy problemów z gospodarką cukrową, hipoglikemii i hiperglikemii. Gdy jesteśmy ich świadomi będziemy potrafili pomóc sobie lub innym ludziom, jeśli przydarzy się taka sytuacja.

Bibliografia:

1. Cabot S., Jasińska M., „Cukrzyca typu 2”
2. Polskie Towarzystwo Diabetologiczne, Zalecenia kliniczne  dotyczące postępowania  u chorych  na cukrzycę 2019,
3. Pitchford P., “Odżywianie dla zdrowia”
4. Trash A. i C. „Cukrzyca i zespół hipoglikemiczny”
5. www.mojacukrzyca.org
6. Marszałek M., Hipoglikemia reaktywna – czyli o spadkach cukru u osób bez cukrzycy, Cukrzyca, 2018: 12-13.

MARTA SKOCZEŃ

Dietetyk z zamiłowania. Dietetyka to nie tylko jej praca, ale i największa pasja. Szczególnie interesuje się chorobami autoimmunologicznymi, zaburzeniami hormonalnymi i problemami jelitowymi. Marta od wielu lat trenuje na siłowni, więc dietetyka sportowa jest również w zakresie jej zainteresowań. Pokazuje, że znaczenie ma nie tylko sama dieta, zdrowe odżywianie się, ale też regulacja rytmu dobowego, sen, odpoczynek, otaczanie się dobrymi ludźmi, czy kontakt z naturą. Chce pokazać, że za pomocą odpowiedniej diety i aktywności fizycznej można zmienić swoje życie na lepsze. Marta prowadzi również swojego własnego bloga: www.apetytnazycie.com.pl