Żurawina a drogi moczowe – czy naprawdę pomaga?

Preparaty z żurawiną na drogi moczowe cieszą się ogromną popularnością. Czerpanie z prozdrowotnych właściwości tych owoców ma długą tradycję. Czy jest potwierdzone badaniami? O działaniu żurawiny na drogi moczowe napisała nasza dietetyk, mgr Ewa Gębka.

Jak jeść żurawinę – suplementacja

Istnieją dwa główne typy żurawiny: żurawina amerykańska (Vaccinium macrocarpon) i żurawina europejska (V. oxycoccs). Żurawina   charakteryzuje   się   kulistymi, czerwonymi  owocami o cienkiej  i  gładkiej  skórce.

Żurawina jest wieloletnim, niskopiennym i wiecznie  zielonym krzewem. Owoce żurawiny w Europie są i połowę mniejsze od owoców amerykańskich  i mają ok. 0,6-1,2 cm. Żurawina rośnie w klimacie umiarkowanym północnej półkuli (Azja, Ameryka Północna, Europa Północna i Środkowa).

Żurawina jest surowcem stosowanym w wielu gałęziach przemysłu m.in.: w przemyśle spożywczym,  farmaceutycznym,  kosmetycznym. Wykorzystywana  jest  do    produkcji suplementów diety. Z owoców żurawiny sporządza  się  galaretki,  konfitury,  dżemy,  syropy,  nalewki,  wina,  soki,  kisiele,  ale  także sosy,  które  stanowią  tradycyjny  dodatek  do mięs.

Skład biochemiczny żurawiny

Za lecznicze właściwości żurawiny odpowiedzialne są m.in.: proantocyjanidy, epikatechiny, flawonoidy (kwercytyna, kemferol), antocyjany, flawonole oraz taniny i glikozydy flawonoidowe, sterole, nienasycone kwasy tłuszczowe, kwas cytrynowy i chinowy, witaminy A, C, B₁ oraz B₂. Natomiast zawartość poszczególnych składników w owocach żurawiny amerykańskiej w 100 g produktu wygląda następująco – tabela 1.

Źródło: Gryszczyńska, Agnieszka. “Żurawina amerykańska (Vaccinium macrocarpon) – lek na problemy urologiczne”. Urologia 63 (2010).

Właściwości lecznicze żurawiny

Wpływ żurawiny na zapalenie układu moczowego (ZUM)

Zapalenie układu moczowego (ZUM) jest jedną z najczęściej występujących chorób wśród kobiet (choć mężczyźni również cierpią na tę przypadłość). U ok. 25% z nich infekcje układu moczowego zdarzają się przynajmniej raz w życiu. Zapalenie układu moczowego najczęściej dotyka kobiet w trakcie lub po okresie menopauzy. Powstawaniu ZUM sprzyja także hospitalizacja, stosowanie cewnika oraz stentu moczowego, stosunek płciowy, cukrzyca, wiek powyżej 65 lat, stosowanie leków immunosupresyjnych.

Badania naukowe dowiodły, że zdrowy pęcherz moczowy jest sterylny, a wszelkie infekcje są wynikiem pojawienia się mikroorganizmów w pęcherzu, gruczole krokowym i nerkach. Do występowania infekcji układu moczowego najczęściej przyczynia się bakteria Escherichia coli (85% zachorowań), rzadziej Enterococcus.

Wpływ żurawiny na drogi moczowe

Stosowanie soku żurawinowego/owoców żurawiny w zapobieganiu zapalenia układu moczowego ma długą historię, która przez wiele lat była poparta głównie niepotwierdzonymi dowodami. Tak już nie jest! Zgromadzono dowody naukowe na poparcie stosowania żurawiny w utrzymaniu zdrowia dróg moczowych. Badania zaczęły pojawiać się w latach 80. XX wieku, wykazując zdolność soku żurawinowego do zapobiegania przyleganiu bakterii Escherichia coli do komórek nabłonka moczowego i innych komórek eukariotycznych. Zaobserwowano jeszcze inne pożądane skutki stosowania żurawiny. Może ona wpływać na zapobieganie rozwojowi kamicy układu moczowego. Z uwagi na zawartość w żurawinie kwasu cytrynowego może on ograniczać powstawanie szczawianów wapnia (kamieni szczawianowych).

Właściwości przeciwreumatyczne

Reumatoidalne  zapalenie  stawów  (RZS) to  częsta  choroba  diagnozowana  u  kobiet  w wieku  średnim.  Badania  mikrobiologiczne  i immunologiczne  wykazały  bezpośrednią  korelację  pomiędzy  obecnością  bakterii Proteus mirabillis  a  RZS.  Powtarzające  się  zakażenia dróg  moczowych  są  czynnikiem  drażniącym, skutkującym  produkcją  przeciwciał  i  reakcji  autoimmunologicznej.  Osoby  w  początkowych  stadiach  rozwoju  RZS  zaobserwowały wyraźną  poprawę  swego  stanu,  pijąc  sok  z żurawiny.

Żurawina na choroby serca

Coraz więcej dowodów wskazuje na wiele potencjalnych działań farmakologicznych dla żurawiny i soku żurawinowego. Z uwagi na wysoką zawartość flawonoidów i kwasów fenolowych, żurawina zajmuje wysokie miejsce wśród owoców zarówno pod względem jakości, jak i ilości przeciwutleniaczy. Związki żurawinowe mogą powodować poprawę stanu antyoksydacyjnego, co może być korzystne w przypadku chorób przewlekłych. W badaniach stwierdzono, że żurawina wpływa korzystnie na profil cholesterolu i zmniejsza ryzyko wystąpienia miażdżycy.

Działanie antyrakowe

Rola żurawiny jako potencjalnego środka chemoprewencyjnego stopniowo wyłania się z badań modelowych in vitro prowadzonych przez różnych badaczy. Związki występujące w żurawinie mogą działać przeciwko nowotworom poprzez hamowanie stresu oksydacyjnego lub innymi szlakami.

Wpływ na układ pokarmowy i mikrobiotę jelitową

Obecnie coraz więcej dowodów wskazuje na ważną rolę żurawiny w utrzymaniu zdrowia układu pokarmowego. Wykazano, że sok żurawinowy lub żurawina hamuje kolonizację H. pylori w żołądku i chroni przed stanem zapalnym jelit.

Żurawina – właściwości przeciwdrobnoustrojowe, przeciwgrzybicze i przeciwwirusowe

Składniki żurawiny, zwłaszcza proantocyjanidy, flawonole i kwasy hydroksycynamonowe mogą działać przeciwko różnym patogenom, zapobiegając adhezji i koagulacji bakterii.

Wpływ na kondycję skóry

Owoce żurawiny  bogate  są  w  związki  bioaktywne, witaminy  i  sole  mineralne,  które  mają  pozytywny  wpływ  na  kondycję  skóry  i  nasze zdrowie. Żurawina zalecana jest do pielęgnacji  cery  suchej,  dojrzałej,  z  przebarwieniami, trądzikowej,  zanieczyszczonej,  a  także  wymagającej  odnowy.

Czy żurawina jest bezpieczna? Przeciwwskazania przed stosowaniem

Stosowanie żurawiny oraz preparatów żurawinowych wydaje się być bezpieczne, z uwagi na bardzo rzadkie interakcje z lekami. Najczęściej stosowana jest jako dodatkowa suplementacja podczas leczenia infekcji w obrębie układu moczowego, podwyższając skuteczność leczenia. Przeciwwskazaniem do jej stosowania jest proteza zastawki dwudzielnej i stosowanie warfaryny.

Zastosowanie żurawiny może wywołać bardziej obfite krwawienie u osób po operacji. Stosowanie przez dorosłych dużych dawek soku z żurawiny jest bezpieczne, z wyjątkiem osób ze stwierdzoną kamicą nerkową. Spożywanie żurawiny przez niemowlęta oraz małe dzieci powinno być ściśle kontrolowane, ze względu na możliwość wystąpienia dolegliwości ze strony układu pokarmowego.

Bibliografia

1. Gryszczyńska, Agnieszka. “Żurawina amerykańska (Vaccinium macrocarpon) – lek na problemy urologiczne”. Urologia63 (2010).
2. Drużyńska, Beata, et al. “Wybrane składniki bioaktywne i właściwości przeciwrodnikowe owoców żurawiny i fig suszonych.” I CHEMIA TOKSYKOLOGICZNA(2016): 276.
3. Doroszko, Marta, Katarzyna Janda, and Karolina Jakubczyk. “Właściwości prozdrowotne wybranych owoców krajowych.” Kosmos2 (2018): 415-423.
4. Benzie, Iris FF, and Sissi Wachtel-Galor, eds. “Herbal medicine: biomolecular and clinical aspects.” (2011).
5. Blumberg, Jeffrey B., et al. “Cranberries and their bioactive constituents in human health.” Advances in Nutrition6 (2013): 618-632.