Co na kleszcze? Czy da się przed nimi uchronić?

Z roku na rok pojawia się coraz więcej kleszczy. Mogą przetrwać w ściółce pod śniegiem podczas łagodnych zim, by uaktywnić się wiosną, gdy temperatura przekracza sześć stopni. Kleszcze są bardzo niebezpieczne, ponieważ są nosicielami boreliozy. Ukłucie przez zarażonego kleszcza może mieć również swoje konsekwencje w postaci kleszczowego zapalenia mózgu. Sprawdź, co stosować na kleszcze, żeby zapobiec ich ukąszeniom.

Kto jest najbardziej narażony na kleszcze?

Wśród zawodów najbardziej narażonych na możliwość ukąszenia przez kleszcze wyróżnia się m.in.: leśników, rolników, wojskowych, naukowców wykonujących prace w terenie.

Łatwym „łupem” dla kleszczy są również aktywności na świeżym powietrzu, wśród których wymienia się: piesze wędrówki, biwakowanie, bieganie, jazdę na rowerze, polowanie, wędkarstwo, obserwowanie ptaków, zbieranie owoców runa leśnego (np. grzybów, kwiatów, jagód).

Jakie części ciała są atrakcyjne dla kleszczy?

Kleszcze lubią miejsca, w których skóra jest miękka i dobrze ukrwiona. Często wybierają sobie zgięcia kolan, pachy, pachwiny i okolice pępka. Dodatkowo nierzadko można znaleźć kleszcza na głowie we włosach.

Co na kleszcze? Jak zapobiegać chorobom przenoszonym przez kleszcze?

Według obecnie obowiązujących wytycznych oraz badań naukowych są pewne metody, które mogą być pomocne na kleszcze i zapobiegać chorobom, które przenoszą.

Odpowiedni ubiór

Wybierając się w tereny uważane za „bogate w kleszcze”, warto ubrać się w jasne ubrania o długich rękawach i nogawkach. Kleszcze lubią ciepło ciała i dwutlenek węgla, który wydzielamy, dlatego długie ubranie, które zakrywa całe ciało i nie przepuszcza powietrza, może pomóc w uniknięciu ukąszeń. Dodatkowo na kleszcze zaleca się jasne ubrania, ponieważ łatwiej jest je dostrzec i strzepnąć.

Wypranie ubrań w odpowiedniej temperaturze

Pranie w temperaturze ≤40°C jest nieskuteczne i kleszcze z łatwością przeżyją. Dlatego wszystkie ubrania należy prać lub suszyć w temperaturze 60°C. Kleszcze, które spadły z żywiciela lub ubrania, mogą z łatwością przetrwać 1 lub 2 tygodnie i będą szukać nowego żywiciela.

Dokładne oględziny całego ciała

Po powrocie z terenów zasiedlanych przez kleszcze należy dokładnie obejrzeć całe ciało, czy żaden nie przyczepił się do skóry. Należy pamiętać, by sprawdzić też skórę głowy, dlatego w tym celu będzie przydatna dodatkowa osoba.

Szybkie usunięcie kleszcza

Bakterią przenoszoną przez kleszcze jest Borrelia, która żyje w ich jelitach. Przeniesienie bakterii na żywiciela zajmuje trochę czasu. Dlatego prawdopodobieństwo infekcji w ciągu pierwszych 12 godzin po przyczepieniu się kleszcza jest niskie. Aby zarazić się bakterią, prawdopodobnie kleszcz musi być przyczepiony do żywiciela przez co najmniej 18-24 godziny. Dlatego, im szybciej usuniesz kleszcza, tym mniejsze jest ryzyko zakażenia.

Najlepiej jest usunąć kleszcza za pomocą pęsety lub szczypiec, chwytając go możliwie blisko skóry i delikatnie przekręcając, zanim go wyciągniesz.

Preparat na kleszcze

Regularne nakładanie środków ochronnych podczas przebywania na świeżym powietrzu, takich jak repelenty, 2-4 razy lub 5-7 razy, znacząco zmniejsza ryzyko zachorowania na choroby przenoszone przez kleszcze w porównaniu do stosowania tych środków jednorazowo.

Repelenty to środki odstraszające, które stosuje się na skórę lub ubrania, aby zapobiec atakom stawonogów. Najczęściej używaną substancją jest DEET, ale można też zastosować naturalne składniki roślinne, takie jak geraniol czy olejek eukaliptusowy.

Naturalne produkty na kleszcze

Produkty naturalne, takie jak olejki eteryczne są dobrymi kandydatami do zastąpienia środków chemicznych. Do najlepiej przebadanych i skutecznych olejków, które potencjalnie odstraszają kleszcze, można zaliczyć:

• Olejek eukaliptusowy
• Olejek imbirowy
• Olejek lawendowy
• Olejek miętowy

Prawdopodobnie kleszcze nie lubią również zapachów: trawy cytrynowej, szałwii, drzewa herbacianego i goździków.

Dlatego też zalecamy posiadanie takich olejków eterycznych i aplikowanie ich na skórę przed wyprawą do lasu lub na łąkę.

Tych produktów unikaj

Wirus kleszczowego zapalenia mózgu (TBEV) jest głównie przenoszony przez ukąszenia kleszczy, jednak istnieje również ryzyko zakażenia poprzez spożycie surowego mleka od zakażonych zwierząt. Z tego powodu rekomenduje się, aby unikać niepasteryzowanych produktów mlecznych na przykład: mleko, ser, śmietana, twaróg, jogurt od zwierząt, które żyją na obszarach, gdzie występuje duże ryzyko zarażenia przez kleszcze.

Wzmocnij swoją odporność

Borelioza, zwana również jako choroba z Lyme, jest chorobą spowodowaną przez bakterie z rodzaju Borrelia, które przenoszone są przez kleszcze. Warto zatem wziąć pod uwagę produkty, które wzmocnią naszą odporność i wykazują działanie antybakteryjne. Przykładowo takim produktem może być colostrum, czyli pierwsze mleko matki. Colostrum jest bogate w składniki odżywcze, przeciwciała i czynniki wzmacniające odporność (m.in. laktoferynę), które pomagają wzmocnić swoje układy immunologiczne i zabezpieczyć je przed infekcjami.

Co prawda nie ma dostatecznych dowodów naukowych potwierdzających, że colostrum i zawarta w nim laktoferyna zapobiega boreliozie, ale warto wzmocnić swój układ odpornościowy, by poradził sobie z każdą niechcianą bakterią i infekcjami.

Warto przeczytać: To w tych województwach jest najwięcej kleszczy!

Bibliografia:

1. Rahlenbeck, Sibylle, Volker Fingerle, and Stephen Doggett. “Prevention of tick-borne diseases: an overview.” British Journal of General Practice 66.650 (2016): 492-494.
2. Eisen, Lars. “Efficacy of unregulated minimum risk products to kill and repel ticks.” Emerging Infectious Diseases 30.1 (2024): 1.
3. Madreseh-Ghahfarokhi, Samin, et al. “Zingiber officinalis and Eucalyptus globulus, potent lethal/repellent agents against Rhipicephalus bursa, probable carrier for zoonosis.” Journal of Arthropod-Borne Diseases 13.2 (2019): 214.
4. Mkolo, M. N., and S. R. Magano. “Repellent effects of the essential oil of Lavendula angustifolia against adults of Hyalomma marginatum rufipes.” Journal of the South African Veterinary Association 78.3 (2007): 149-152.
5. Kiewra, Dorota, et al. “Ekspozycja na ukłucia przez kleszcze a występowanie rumienia wędrującego u pacjentów z boreliozą z Lyme na terenie Dolnego Śląska.” Przegląd Epidemiologiczny 58 (2004): 281-288.
6. Rekomendacja nr 1/2024 z 18 stycznia 2024 r. Prezesa Agencji Oceny Technologii Medycznych i Taryfikacji w sprawie zalecanych technologii medycznych, działań przeprowadzanych w ramach programów polityki zdrowotnej oraz warunków realizacji tych programów, dotyczących profilaktyki kleszczowego zapalenia mózgu.
7. https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC9045420/