Olej z pestek dyni pochodzi ze Styrii. Kiedyś była to historyczna kraina, która leżała w środkowej Europie, a obecnie należy do Austrii i Słowenii. Ze względu na swój kolor olej z pestek dyni nazywany jest przez niektórych „zielonym złotem”, co też trafnie oddaje jego liczne właściwości. U nas nie jest powszechnie znany i stosowany, ale warto to zmienić ze względu na jego wielokierunkowe prozdrowotne działanie.

Właściwości oleju z pestek dyni

Olej z pestek dyni zasługuje na uwagę ze względu na różnorodność występujących w nim składników i wartości odżywczych, które wykazują szereg korzystnych efektów dla zdrowia człowieka. Znajdziemy w nim składniki mineralne takie jak cynk, fosfor, magnez, mangan, selen, żelazo, a także witaminy z grupy B, witaminę E, C, D, A i beta-karoten. Jednak szczególną uwagę należy zwrócić na:

1. Jednonienasycone i wielonienasycone kwasy tłuszczowe (głównie kwas oleinowy i linolowy) – zmniejszają poziom cholesterolu całkowitego i frakcję LDL, a zwiększają stężenie frakcji HDL, co przyczynia się do utrzymania lipidogramu na odpowiednim poziomie. Działają także żółciopędnie, ograniczają agregację płytek krwi i wpływają na obniżenie ciśnienia krwi.
2. Fitosterole – wykazują właściwości przeciwzapalne, przeciwbakteryjne, przeciwwrzodowe, przeciwmiażdżycowe, antyoksydacyjne. Redukują absorpcję cholesterolu całkowitego i LDL w przewodzie pokarmowym i zwiększają jego wydalanie.
3. Skwalen – bardzo silny antyoksydant, prekursor syntezy witaminy D, hormonów steroidowych, cholesterolu i kwasów żółciowych. Zwiększa odporność organizmu poprzez stymulację limfocytów i makrofagów. Wykazuje pozytywny wpływ na szpik kostny, węzły chłonne i nadnercza. Bierze udział w usuwaniu z organizmu ksenobiotyków, które się w nim rozpuszczają. Badania wykazały również bardzo korzystny wpływ skwalenu na skórę. Przyspiesza regenerację i gojenie skóry, pomaga wewnętrznie przy różnego rodzaju egzemach i wysypkach.
4. Kwasy fenolowe – mają silne właściwości antyoksydacyjne, uczestniczą w neutralizacji wolnych rodników oraz zapobiegają fotooksydatywnym uszkodzeniom skóry. Przeciwdziałają cukrzycy, stanom zapalnym i chorobie wieńcowej. Wykazują działanie żółciopędne i przeciwbakteryjne,
5. Tokoferole – naturalne przeciwutleniacze należące do związków aktywnych witaminy E.
6. Tokochromanole – związki o właściwościach przeciwutleniających, chronią błony lipidowe przed oksydacją tłuszczów.
7. Barwniki karotenoidowe – silne antyoksydanty. Zmniejszają ryzyko zawału serca, udaru mózgu, zaćmy, zwyrodnienia plamki ocznej, chorób nowotworowych oraz wielu dolegliwości degeneracyjnych wieku starszego.

Olej z pestek dyni w profilaktyce i leczeniu chorób

Olej z pestek dyni ze względu na zawartość wielu składników odżywczych, związków, składników mineralnych i witamin znajduje zastosowanie w profilaktyce i leczeniu wielu chorób.

Olej z pestek dyni a nadciśnienie tętnicze

Badano wpływ oleju z pestek dyni na nadciśnienie u szczurów. Dawkę oleju (40-100 mg/kg masy ciała) podawano szczurom raz dziennie przez okres 6 tygodni. Podawanie oleju skutecznie obniżyło ciśnienie krwi spowodowane działaniem substancji chemicznej oraz unormowało zmiany elektrokardiogramu. Co prawda to badanie na szczurach, ale u ludzi regularnie przyjmujących olej z pestek dyni też można zauważyć obniżenie ciśnienia. Dodatkowo wyniki badań potwierdzają ochronny wpływ oleju wobec zmian patologicznych serca i aorty.

Olej z pestek dyni a lipidogram

Olej z pestek dyni sprzyja obniżeniu poziomu cholesterolu całkowitego, frakcji LDL i trójglicerydów we krwi. Wpływa natomiast na podniesienie HDL, zwanego potocznie „dobrym cholesterolem”. Zmniejsza także ryzyko chorób serca.

Olej z pestek dyni a odporność

Olej z pestek dyni znajduje również zastosowanie w chorobach układu oddechowego. Można smarować nim bolące gardło, a w przypadku kataru można 1 kropelkę wkropić do nosa kilka razy w ciągu dnia. Wzmacnia odporność organizmu poprzez stymulację limfocytów i makrofagów. Wykazuje pozytywny wpływ na szpik kostny, węzły chłonne i nadnercza. Działa przeciwzapalnie.

Olej z pestek dyni a pasożyty

Olej z pestek dyni, jest znany ze swego działania przeciwpasożytniczego. W jego składzie znajdziemy kukurbitacynę, która działa porażająco na układ nerwowy pasożytów, przyspiesza proces usuwania ich z przewodu pokarmowego, nie wchłania się w układzie pokarmowym i nie podrażnia błony śluzowej jelita. Olej z pestek dyni wpływa na eliminację tasiemca uzbrojonego i nieuzbrojonego, owsików, glisty ludzkiej oraz tęgoryjca dwunastnicy. Przy okazji pomaga usunąć z organizmu inne toksyczne substancje. Pamiętajmy jednak, że pasożyty to bardzo poważna sprawa, dlatego zawsze niezbędna jest diagnostyka, oraz wizyta u lekarza, który zaproponuje odpowiednie leczenie

Olej z pestek dyni a układ pokarmowy

Olej z pestek dyni ma działanie oczyszczające, wzmaga apetyt i wspomaga pracę narządów trawiennych. Można go stosować przy wrzodach błony śluzowej żołądka. Działa również odtruwająco i pomaga pozbyć się szkodliwych związków z organizmu, co może wspomóc redukcję zbędnych kilogramów.

Olej z pestek dyni a układ moczowy

Olej z pestek dyni pozytywnie wpływa na zdrowie układu moczowego i wykazuje skuteczne działanie w leczeniu chorób pęcherza, zwłaszcza nadreaktywnego pęcherza.

Olej z pestek dyni a dobre samopoczucie i sen

Olej z pestek dyni zawiera magnez i tryptofan. Z tego względu można go uznać za produkt polepszający samopoczucie. Magnez wpływa na sprawne funkcjonowanie mózgu i układu nerwowego. Natomiast tryptofan znajduje zastosowanie w leczeniu zaburzeń lękowych i poprawie zdrowia psychicznego. Dodatkowo bierze udział w produkcji serotoniny i warunkuje dobrej jakości sen. Kwasy tłuszczowe zawarte w oleju wpływają na dobrą pracę mózgu, pamięć i koncentrację, dlatego warto, żeby szczególnie pamiętały o nim osoby starsze.

Olej z pestek dyni a nowotwory

Olej z pestek dyni wykazuje działanie przeciwnowotworowe w przypadku raka prostaty, jajników, płuc, żołądka i okrężnicy. W tym najwięcej badań przeprowadzono w zakresie ochrony przed rakiem prostaty. Udokumentowano, że zmniejsza rozmiar powiększonej prostaty, szczególnie w przypadku rozrostu związanego z zaawansowanym wiekiem. Olej z pestek dyni jest składnikiem wielu suplementów diety dla mężczyzn zapobiegających przerostowi prostaty i wspomagających leczenie jej przerostu, a także przy problemach z oddawaniem moczu czy zaburzeniach potencji.

Olej z pestek dyni a wzrok

Olej z pestek dyni dzięki zawartość zeaksantyny, luteiny i witaminy A chroni wzrok, działa wspomagająco przy zwyrodnieniu plamki żółtej i zmniejsza ryzyko zaćmy.

Olej z pestek dyni a skóra

Olej z pestek dyni uczestniczy w procesach pigmentacji skóry i gojenia się ran. Zapobiega także zakażeniom. Zawarty w nim skwalen stanowi istotny element lipidowy skóry, chroni ją przed działaniem promieniowania UV i procesami oksydacji. Podobne właściwości ma także witamina E. Dzięki zawartości antyoksydantów ma właściwości przeciwstarzeniowe i zmniejsza zmarszczki. Dodatkowo działa przeciwzapalne i korzystnie wpływa na zmniejszenie zmian trądzikowych. Regularne masowanie ciała z użyciem oleju pomaga zmniejszyć cellulit i widoczność rozstępów. Sprawia, że skóra staje się gładsza i lepiej napięta. Ale tutaj bardzo ważna jest regularność i systematyczność w stosowaniu. Z jego użyciem można zrobić peeling na skórę. Olej z pestek dyni należy wymieszać z solą morską lub cukrem. Wyciąg z oleju z pestek dyni ma działanie regenerujące i nawilżające, dlatego jest składnikiem wielu kremów.

Olej z pestek dyni a włosy

Olej z pestek dyni wykazuje pozytywny wpływ na stan włosów ze względu na zawartość kwasów tłuszczowych, witaminy A i E. Kobiety spożywające go regularnie mogą zauważyć, że ich włosy rosną szybciej i staja się lśniące. Natomiast stosowany zewnętrznie na same końcówki wzmacnia je i zapobiega ich rozdwajaniu. Z kolei u mężczyzn może zapobiegać nadmiernemu wypadaniu włosów i łysieniu typu androgenowego dzięki zawartości cynku i beta-sitosterolu, które hamując działanie dihydrotestosteronu (DHT).

Zastosowanie oleju z pestek dyni w kuchni

Olej z pestek dyni charakteryzuje się specyficznymi walorami sensorycznymi. Może mieć barwę od jasnozielonej z domieszką pomarańczowej do ciemnozielonej z intensywnym czerwonym zabarwieniem. Charakteryzuje się łagodnym, owocowym smakiem i aromatem, a czasami także orzechowym. W badaniach wykazano, że te specyficzne aromaty tworzy frakcja lotnych komponentów zawierająca nawet ponad 50 związków. Dzięki temu olej z pestek dyni znajduje bezpośrednie zastosowanie jako dodatek do sałatek lub sosów nadając im oryginalne walory smakowe i zapachowe. Dobrze komponuje się również ze słodkimi smakami. Sprawdza się jako polewa do lodów śmietankowych i waniliowych oraz jako element znanego wiedeńskiego sernika. Należy jednak pamiętać, że może być używany wyłącznie na zimno. Duża zawartość nienasyconych kwasów tłuszczowych sprawia, że pod wpływem wysokiej temperatury szybko się utlenia i zachodzą w nim niekorzystne zmiany.

Dawkowanie oleju z pestek dyni

Można go normalnie stosować w kuchni na przemian z oliwą z oliwek czy olejem lnianym do sałatek i innych dań na zimno. Natomiast jeśli chcemy przeprowadzić kurację wspierającą organizm przyjmuje się, że dorośli mogą bezpiecznie przyjmować dziennie 2-3 łyżeczki oleju, a dzieci 1 łyżeczkę. I po takiej 2-3 miesięcznej kuracji warto zrobić przerwę.

Jak wybrać dobry olej z pestek dyni?

Należy wybrać w 100% naturalny, tłoczony na zimno, nieoczyszczony, nierafinowany olej z pestek dyni, ponieważ tylko taki zawiera biologicznie czynne związki. Najlepiej kupić go w ciemnej, szklanej butelce, a po otwarciu przechowywać w lodówce. Oleje należy kupować w małych butelkach, żeby otwarte nie stały długo. Otwartą butelkę najlepiej zużyć w ciągu 3 miesięcy. Podczas produkcji naturalnymi metodami, na dnie butelki może zbierać się mętny osad. Taki olej jest jak najbardziej dobry, nie świadczy to o jego zepsuciu i zachowuje on wszystkie swoje właściwości zdrowotne.

Przeciwskazania

Olej z pestek dyni zawiera w swoim składzie spore ilości kwasów tłuszczowych omega 6, a małe ilości omega 3. Kwasy tłuszczowe omega 6 są nam potrzebne, ale niestety ich nadmiar może wykazywać działanie prozapalne. Z tego względu też nie można przesadzać z ilością oleju z pestek dyni w swojej diecie. Ale to jak z każdym produktem. Jak to powiedział Hipokrates: „Wszystko jest trucizną i nic nie jest trucizną, bo tylko dawka czyni truciznę.”

Podsumowanie

Olej z pestek dyni zawiera wiele bioaktywnych substancji, które znajdują zastosowanie w profilaktyce i terapii wielu schorzeń i dietozależnych chorób cywilizacyjnych. Warto mieć go w swojej kuchni i włączyć do swojego jadłospisu.

Bibliografia:

1. Antoniewska A., Adamska A., Rutkowska J., Zielińska M., Olej z nasion dyni jako źródło cennych składników w diecie człowieka, Probl Hig Epidemiol 2017, 98(1): 17-22
2. Obiedzińska A., Waszkiewicz-Robak B., Oleje tłoczone na zimno jako żywność funkcjonalna, ŻYWNOŚĆ. Nauka. Technologia. Jakość, 2012, 1 (80), 27 – 44
3. Li T., Ito A., Chen X. i wsp..: Usefulness of pumpkin seeds combined with areca nut extract in community-based treatment of taeniasis northwest Sichuan Province, China. Acta Trop 2012, 124, 152-15
4. Wroniak M., Kwiatkowska M., Krygier K.: Charakterystyka wybranych olejów tłoczonych na zimno. Żywność. Nauka. Technologia. Jakość. 2006, 2, 46-58
5. http://lib.dr.iastate.edu/cgi/viewcontent.cgi?article=1001&context=fshn_ag_pubs
6. https://www.longdom.org/open-access/nutritional-and-lipid-composition-analysis-of-pumpkin-seed-cucurbita-maxima-linn-2155-9600-1000374.pdf
7. https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC5867545/
8. https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC4827242/

MARTA SKOCZEŃ

Dietetyk z zamiłowania. Dietetyka to nie tylko jej praca, ale i największa pasja. Szczególnie interesuje się chorobami autoimmunologicznymi, zaburzeniami hormonalnymi i problemami jelitowymi. Marta od wielu lat trenuje na siłowni, więc dietetyka sportowa jest również w zakresie jej zainteresowań. Pokazuje, że znaczenie ma nie tylko sama dieta, zdrowe odżywianie się, ale też regulacja rytmu dobowego, sen, odpoczynek, otaczanie się dobrymi ludźmi, czy kontakt z naturą. Chce pokazać, że za pomocą odpowiedniej diety i aktywności fizycznej można zmienić swoje życie na lepsze. Marta prowadzi również swojego własnego bloga: www.apetytnazycie.com.pl