Herbata – rodzaje i właściwości

Co niektórym ciężko wyobrazić sobie dzień bez filiżanki herbaty. Nic więc dziwnego, że napój ten ma swoje indywidualne święto. Dzień Herbaty to święto, które można obchodzić dwa razy w roku – 15 grudnia oraz 21 maja. Data 21 maja została oficjalnie ustanowiona przez Organizację Narodów Zjednoczonych. Herbata jest produktem „MUST HAVE” w każdym domu. W poniższym artykule nasz dietetyk rozwiewa najczęściej zadawane pytania na temat tego cudownego napoju. Zapraszamy do lektury.

Rodzaje herbat i ich właściwości

• Herbata biała – herbatę białą uzyskuje się z wiosennych pąków liściowych, które poddawane są ogrzewaniu parą wodną w celu inaktywacji enzymów, a następnie suszeniu. Tak przygotowany napój odznacza się słomkową barwą, delikatnym smakiem i aromatem wskutek mniejszej zawartości garbników. Białe herbaty zawierają ok. 2 razy większą ilość kofeiny w porównaniu do herbaty zielonej, oraz ok. 4 razy większą w porównaniu do czarnej, przez co mają orzeźwiający i pobudzający smak. Ponadto spowalnia procesy starzenia się organizmu, wpływa korzystnie na układ sercowo-naczyniowy, zmniejsza ilość stanów zapalnych w organizmie.
• Herbata zielona – jest herbatą niefermentowaną, popularną głównie w Chinach i Japonii. Otrzymuje się ją przez parowanie lub prażenie liści na etapie ich więdnięcia w celu inaktywacji enzymów, a następnie suszenie świeżych liści. Po odparowaniu wody ma miejsce lekkie skręcenie liści, suszenie, sortowanie i pakowanie. W wyniku tych procesów liście pozostają oliwkowo-zielone, a ekstrakt żółtawy, słomkowy lub lekko zielony. Do głównych związków fenolowych, które można znaleźć w zielonej herbacie należą flawanole, flawony, flawonole. Liście zawierają także alkaloidy purynowe (kofeinę, teobrominę, teofilinę, aminokwas — teaninę, witaminy C, E, B, K oraz jony potasu, glinu). Do najważniejszych właściwości zielonej herbaty należy: wspieranie tempa przemian metabolicznych, ochrona układu sercowo-naczyniowego, wspieranie układu nerwowego.
• Herbata żółta – należy do najlepszych herbat, gdyż do jej produkcji wykorzystywane są najmłodsze pędy, a podczas zwijania liści ma miejsce niepełna fermentacja. Ten sposób pozwala na uzyskanie napoju o delikatnym, bursztynowym kolorze i miękkim subtelnym aromacie. Wspiera układ krążenia oraz pozytywnie wpływa na trawienie. Najcenniejszą odmianą żółtej herbaty jest Chu Shan Yin Chin.
• Herbata czerwona – jest uważana za najbardziej aromatyczną spośród herbat, o korzennym smaku i specyficznym zapachu. Jest poddawana lekkiej fermentacji, która zostaje przerwana, gdy listki na końcach stają się lekko czerwone. Szczególnie znaną czerwoną herbatą jest Pu-erh, pochodząca z Chin, o drobnych listkach, która przechodzi dodatkową fermentację i leżakowanie. Można ją przechowywać nawet 50 lat. Wspiera motorykę jelit i przyspiesza tempo przemian metabolicznych.
• Herbata czarna – jest otrzymywana z liści, pączków liściowych i łodyżek Camellia sinensis. Wyróżnia się kilka sposobów produkcji tej herbaty; według metody ortodoksyjnej liście poddaje się więdnięciu, następnie zwija się zwijarkami z listwami lub stożkami, poddaje fermentacji i suszy. Herbata czarna wspomaga układ krwionośny, działa pobudzająco oraz przeciwzapalnie.

Jaka herbata obniża poziom cukru we krwi?

W większości prac naukowych analizowany jest związek między rozwojem cukrzycy typu 2 a spożyciem zielonej herbaty, ze względu dużą zawartość w niej flawonoidów, wśród których 80-90% stanowią katechiny. Związkiem należącym do katechin, wykazującym najsilniejsze działanie przeciwcukrzycowe, jest galusan epigallokatechiny. Badania wykazały, iż galusan epigallokatechiny wywiera działanie przeciwhiperglikemiczne poprzez różne mechanizmy obejmujące takie szlaki jak m.in.: hamowanie aktywności enzymów uczestniczących w trawieniu węglowodanów, hamowanie glukoneogenezy w wątrobie, zwiększanie wrażliwości na insulinę, redukcję stresu oksydacyjnego. Kolejnym potencjalnym mechanizmem wywierającym korzystne działanie na zapobieganie rozwoju cukrzycy typu 2 jest protekcyjny wpływ naturalnie zawartej w zielonej herbacie kofeiny. Związane jest to ze zwiększeniem podstawowej przemiany materii oraz podwyższeniem termogenezy organizmu.

Jaka herbata na odchudzanie?

Niektóre badania sugerują, że zielona herbata obniża masę ciała, za co odpowiada kofeina i galusan epigalokatechiny, które redukują wchłanianie tłuszczu, zwiększają wydatek energetyczny organizmu i spalanie tkanki tłuszczowej. Według badań epidemiologicznych, osoby, które przez wiele lat piją ponad 400 ml herbaty dziennie (w większości zielonej) mają mniejszą masę ciała i obwód talii niż osoby niepijące.

Imbir – jak stosować do herbaty?

Imbir zawiera szereg olejków lotnych oraz oleożywice, a także ważne makroelementy takie jak fosfor, magnez, potas. Korzeń imbiru jest bardzo cennym surowcem ze względu na substancje bioaktywne, które m.in. mają działanie przeciwutleniające i przeciwzapalne mogące korzystnie wpływać na organizm człowieka. Zaleca się stosowanie świeżego imbiru, ponieważ ta forma odznacza się większą skutecznością w zwalczaniu chorób i wszelkich innych dolegliwości w porównaniu z imbirem suszonym.

Herbatę z imbirem można przyrządzić w następujący sposób:

Kawałek świeżego imbiru, zetrzyj  na tarce (tak, żeby uzyskać około 1 łyżeczkę). Do małego rondelka wlej niecałą szklankę wody, dodaj imbir. Rondelek przykryj pokrywką i zagotuj wodę z imbirem. Gotuj na małym ogniu przez około 10 minut. W trakcie gotowania naparu zaparz pół szklanki swojej ulubionej herbaty. Możesz do niej dodać sok z cytryny lub limonki. Napar z imbiru przecedź przez sitko. Dolej herbatę i wymieszaj. Dobrym dodatkiem będzie też miód.

Mrożona herbata – jak zrobić?

Dni stają się coraz cieplejsze i coraz częściej pojawia się ochota na coś zimnego i orzeźwiającego. Pragnienie w upalne dni można ugasić mrożoną herbatą. Jak ją zrobić? To nic trudnego! Wystarczy:

1. Do szklanki wrzucić kilka kostek lodu.
2. Dodać dwa plasterki cytryny.
3. Dorzucić ulubione owoce (najlepiej sprawdzą się owoce leśne: borówki, jeżyny, maliny, porzeczki).
4. W osobnej szklance zaparzyć swoją ulubioną herbatę – ½ szklanki.
5. Napar z herbatą przelać do szklanki z lodem i owocami.
6. Pozostałą wolną część szklanki uzupełnić wodą (możesz ją wzbogacić w witaminę C w proszku).
7. Wszystko razem dokładnie wymieszać.
8. Całość ozdobić listkami mięty.

Bibliografia:

1. Miazga-Sławińska, Marcelina, and Anna Grzegorczyk. “Herbaty-rodzaje, właściwości, jakość i zafałszowania.” Kosmos 63.3 (2014): 473-479.
2. Kotlewska, J. O. A. N. N. A., A. N. N. A. Jeznach-Steinhagen, and A. N. E. T. A. Czerwonogrodzka-Senczyna. “Związek między spożyciem wybranych płynów a ryzykiem zachorowania na cukrzycę.” Pol Med J (2015): 119-122.
3. Wierzejewska R.: Wpływ picia herbaty na zdrowie – aktualny stan wiedzy. Przegląd Epidemiologiczny, 2014, 68, 595-599
4. Michalak-Majewska M.: Właściwości herbaty. Część 1: Znaczenie Żywieniowe. Nauka Przyroda Technologie, 2011, 5 (6), 1-11.