Witamina E – na co wpływa?

Witamina E – na co tak naprawdę wpływa i dlaczego tyle o niej słyszymy? Nazywana inaczej „eliksirem młodości”, jest grupą organicznych związków chemicznych rozpuszczalnych w tłuszczach, należących do tokoferoli i tokotrienoli. Każda z tych form wykazuje nieco inną aktywność biologiczną. Za najsilniejszą z nich uznaje się formę α-tokoferolu. Z uwagi na greckie znaczenie słowa tokoferole (tocopherolum) „przyczyniać się do narodzin”, witamina E uznawana jest również za witaminę „płodności”.

Witamina E – na co wpływa i jakie ma właściwości?

Nasz organizm nie jest w stanie samodzielnie  syntetyzować witaminy E, dlatego musi ona być dostarczana wraz z dietą lub w postaci suplementów diety. Nadmiar witaminy E wydalany jest z żółcią i moczem. Z uwagi na to, że witamina E należy do witamin rozpuszczalnych w tłuszczach, jej wchłanialność jest w dużej  mierze zależna od obecności tłuszczu w pożywieniu. Wchłanianie  witaminy E z żywności do organizmu jest także bezpośrednio zależne od odpowiedniej ilości żółci. Przy jej niedoborze lub problemach z woreczkiem żółciowym (albo jego brakiem), cholestazą, celiakią, chorobami jelit i pozostałymi chorobami układu pokarmowego, większość witaminy E może nie przechodzić przez ścianę jelita.

• Właściwości antyoksydacyjne

Witamina E jest silnym antyoksydantem. Żaden z dotychczas poznanych antyoksydantów nie ma takich właściwości, jakie posiada witamina E. Stanowi tzw. drugą linię obrony przed działaniem reaktywnych form tlenu. Wolne rodniki przyczyniają się do niszczenia komórek i rozwoju chorób sercowo-naczyniowych. Witamina E posiada zdolności do wbudowywania się w lipidowe struktury skóry, przez co spowalnia również procesy starzenia się.

• Właściwości kardioprotekcyjne

Liczne badania dowodzą, iż witamina E hamuje rozwój miażdżycy, odgrywając dużą rolę w prewencji rozwoju chorób sercowo-naczyniowych. Wzmacnia i uelastycznia naczynia krwionośne oraz zapobiega zlepianiu się płytek krwi i tworzeniu zakrzepów. Witamina E obniża przedwczesny rozpad (hemolizę) krwinek czerwonych (erytrocytów), które odpowiedzialne są za przenoszenie tlenu do wszystkich komórek organizmu.

• Profilaktyka chorób nowotworowych

Wykazano, że tokoferole oraz tokotrienole mogą przyczyniać się do zmniejszenia rozwoju chorób nowotworowych, w tym m.in. raka prostaty, jelita grubego, piersi oraz płuc, a wszystko to dzięki ich właściwościom antyoksydacyjnym. Naukowcy w swoich badaniach dowiedli, że u kobiet, które stosowały dietę bogatą w witaminę E, zmniejszyło się zachorowanie na raka jajnika.

• Wpływ na płodność

Odnosząc się do greckiej nazwy tokoferoli, złożonej ze słów: “tocos”, oznaczającego urodzić, i “pherein” – nieść, tłumaczona jest onaa jako ,,ten, który daje siłę do rodzenia’’. Witamina E jest niezbędna dla zachowania prawidłowego funkcjonowania narządów rozrodczych u kobiet. W badaniach naukowych wykazano, że niskie stężenie witaminy E może prowadzić do zaburzenia owulacji u kobiet. U mężczyzn zaś przyczynia się do prawidłowej produkcji spermy. Dlatego nazywana jest witaminą płodności i często wykorzystywana jest w leczeniu niepłodności.

• Działanie na skórę

Witamina E dobrze przenika przez naskórek, zapewniając poprawę elastyczności skóry. Wykazuje działanie nawilżające, wygładzające, ujędrniające skórę. Wpływa na przyspieszenie gojenia się skóry, wspomaga leczenie przebarwień oraz działa przeciwstarzeniowo. Wraz z witaminą A stosowana jest w leczeniu trądziku pospolitego i egzemy. Występuje w balsamach, kremach, mleczkach, kosmetykach przeznaczonych do pielęgnacji włosów i paznokci.

UWAGA! Wybierając produkty z witaminą E, zwróć uwagę na jej stężenie. Przy niewielkich jej ilościach będzie pełnić jedynie funkcje ochronne dla pozostałych aktywnych składników preparatów kosmetycznych. Najlepiej wybierać preparaty, w których zawartość witaminy E wynosi 1,5%-3%. Zdarzają się produkty, które zawierają nawet stężenia 5%.

Witamina E – na co jeszcze oddziałuje?

Poza wyżej opisanymi właściwościami witamina E pełnie w organizmie również inne funkcje:

– dzięki właściwościom immunomodulującym wzmacnia odporność;

– poprawia stan psychiczny

– zmniejsza występowanie chorób infekcyjnych

– wykazuje działanie przeciwzapalne

– przyczynia się do utrzymania wysokiej wydolności mięśni

Zapotrzebowanie na witaminę E

Zapotrzebowanie na witaminę E zależy od cech osobniczych: wieku, płci oraz stanu fizjologicznego, zmian patologicznych przewodu pokarmowego i wątroby, jak również od rodzaju spożywanej żywności – podaży innych witamin przeciwutleniających, rodzaju spożywanego tłuszczu.

Normy polskie na witaminę E, ustalone na poziomie wystarczającego spożycia (AI) [mg równoważnika α-tokoferolu/osobę/dobę].

Niemowlęta

0-6 miesięcy – 4 mg

7 – 11 miesięcy – 5 mg

Dzieci

1-6 lat – 6 mg

7-9 lat – 7 mg

Chłopcy

10-18 lat – 10 mg

Dziewczęta

10-18 lat – 8 mg

Mężczyźni ≥19 lat – 10 mg

Kobiety ≥19 lat – 8 mg

Kobiety w ciąży – 10 mg

Kobiety karmiące piersią – 11 mg

Witamina E – źródła w diecie

Witamina E syntetyzowana jest wyłącznie przez rośliny, występuje także w produktach pochodzenia zwierzęcego. Znajduje się w większości produktów spożywczych w różnych ilościach. Podstawowym jej źródłem są tłuszcze roślinne, wśród nich oleje z zarodków pszenicy, słonecznikowy, krokoszowy, cechujące się wysoką zawartością witaminy E. Źródeł jej należy szukać również w produktach zbożowych, orzechach, warzywach, produktach mięsnych oraz mlecznych.

Skutki niedoboru witaminy E

Z uwagi na powszechne występowanie witaminy E w żywności oraz z nieodbiegającym od zalecanego spożyciem, niedobory witaminy E u osób zdrowych występują niezwykle rzadko. Spotyka się je u niemowląt przedwcześnie urodzonych, zwłaszcza o niskiej masie urodzeniowej – poniżej 1500 g, osób cierpiących na zaburzenia procesów trawienia i wchłaniania. Niedobór może objawiać się wczesnym starzeniem skóry, pogorszeniem wzroku i problemami z płodnością.

Skutki nadmiaru witaminy E

Badania nie wykazały żadnych negatywnych skutków spożywania witaminy E w żywności. Niekorzystne działanie witaminy E może wystąpić w przypadku niewłaściwego stosowania suplementów diety (co najmniej rok w ilości około 270 mg równoważnika α-tokoferolu/osobę/dobę).

Dostępne formy witaminy E w preparatach

Witamina E jest dostępna w formie kropli doustnych oraz w postaci kapsułek. Krople doustne zazwyczaj stosuje się w prewencji niedoboru witaminy E, który może być spowodowanym długotrwałą, nieodpowiednią dietą ubogą w produkty będące naturalnym źródłem witaminy E, jak również w przypadku zespołu złego wchłaniania.

Witaminę E w kapsułkach można znaleźć w różnych dawkach. Również stosuje się je w przypadku niedoboru, spowodowanego długotrwałą, nieodpowiednią dietą. Ponadto suplementację można rozważyć także wspomagająco w miażdżycy oraz chorobach spowodowanych przez nadmiar wolnych rodników w organizmie.

Sprawdź również nasz kolagen!

Bibliografia:

1. Zielińska, A., and I. Nowak. “Tokoferole i tokotrienole jako witamina E.” Chemik7 (2014).
2. KRZYSIK, MONIKA, JADWIGA BIERNAT, and HALINA GRAJETA. “Wpływ wybranych składników odżywczych pożywienia na funkcjonowanie układu odpornościowego Cz. II. Immunomodulacyjne działanie witamin i pierwiastków śladowych na organizm człowieka.”  Clin. Exp. Med16.1 (2007): 123-133.
3. Czerwonka, Wioleta, et al. “Zastosowanie witaminy E w kosmetologii.” Kosmetol Estet8 (2019): 13-16.
4. Zalega, Justyna, and Dorota Szostak-Węgierek. “Żywienie w profilaktyce nowotworów. Część II. Składniki mineralne, witaminy, wielonienasycone kwasy tłuszczowe, probiotyki, prebiotyki.” Problemy Higieny i Epidemiologii94 (2013): 50-58.
5. Milanovic, Bożena. “Witamina E.”
6. Jarosz, M., Ewy Rychlik, and J. Charzewska. “Normy żywienia dla populacji Polski i ich zastosowanie.” IŻŻ, Warszawa(2020).

MGR EWA GĘBKA

Dyplomowana dietetyk, autorka licznych publikacji o zdrowym odżywianiu. Na co dzień współpracuje z osobami, które chcą zmienić nawyki żywieniowe, poprawić swoje samopoczucie i zrzucić zbędne kilogramy.