Ogólnopolski Dzień Świadomości Raka Prostaty

Rak gruczołu krokowego jest drugim pod względem częstości występowania oraz umieralności (zaraz po raku płuc) nowotworem złośliwym rozpoznawanym u mężczyzn. Jak wynika z raportu „Nowotwory złośliwe w Polsce” z 2021 roku, średnio 48 mężczyzn każdego dnia otrzymuje diagnozę raka prostaty.  Większość zachorowań przypada na 7. i 8. dekadę życia, a ponieważ zwiększa się liczba mężczyzn dożywających takiego wieku, zwiększa się również rozpoznawalność tego nowotworu. Poznaj przyczyny i objawy raka prostaty, oraz dowiedz się, jakie znaczenie ma dieta w przebiegu choroby.

Rak prostaty — co to jest?

Rak prostaty jest to nowotwór złośliwy, który wywodzi się ze strefy obwodowej gruczołu krokowego. To najbardziej rozpowszechniony nowotwór wśród mężczyzn powyżej 50 roku życia w Polsce i na świecie. Średni wiek, w którym rozpoznaje się tę chorobę, wynosi około 66 lat. Przebieg tej choroby jest zróżnicowany od postaci łagodnych do bardzo ciężkich.

Rak prostaty — przyczyny

Etiologia raka prostaty mimo prowadzonych badań, nie jest w dalszym ciągu do końca poznana.

• Udowodniono związek między zwiększoną zachorowalnością a dużym stężeniem testosteronu.
• Zwiększone ryzyko zachorowania na raka prostaty występuje u mężczyzn, u których choroba występowała w rodzinie.
• U mężczyzn, których krewni I stopnia, tj. brat lub ojciec, zachorowali na raka prostaty, ryzyko zachorowania zwiększa się aż 2-krotnie.
• Innymi czynnikami zwiększającymi ryzyko zachorowania są: mutacje genów BRCA1 i BRCA2, rasa czarna oraz niewłaściwa dieta i  zatrucia metalami ciężkimi.

Rak prostaty — objawy

W początkowym stadium choroba zwykle przebiega bezobjawowo lub dolegliwości są niewielkie i niecharakterystyczne. Dominują głównie zaburzenia w oddawaniu moczu:

• częstomocz,
• konieczność oddania moczu w nocy,
• naglące parcie,
• pieczenie i ból w czasie mikcji,
• uczucie niepełnego opróżnienia pęcherza,
• wąski strumień moczu.
• w zaawansowanym stadium dochodzi do zastoju i niewydolności nerek, zaparć oraz przerzutów do kości.

Rak prostaty — diagnostyka

Podstawowym badaniem jest badanie per rectum (DRE) oraz laboratoryjne oznaczenie stężenia swoistego antygenu sterczowego (PSA) w surowicy krwi.

Do oceny stopnia klinicznego zaawansowania guza służy ultrasonografia przezodbytnicza (TRUS). Pomocniczymi badaniami są: tomografia komputerowa, jądrowy rezonans magnetyczny, scyntygrafia kości, a także cystoskopia.

Ostateczne rozpoznanie raka stercza określa się na podstawie biopsji gruczołu krokowego.

Rak prostaty — leczenie

Dobór metody leczenia zależy od stopnia zaawansowania, wieku chorego, chorób współistniejących, stopnia histologicznej złośliwości określanego według skali Gleasona, a także wyboru metody leczenia przez chorego.

Leczenie raka gruczołu krokowego polega na: radykalnej prostatektomii, radioterapii bądź hormonoterapii.

Rak prostaty — dieta

Dieta dla mężczyzny zmagającego się z rakiem prostaty powinna być dobrana indywidualnie w zależności od wskaźników antropometrycznych, wieku, stadium choroby, zastosowanej metody leczenia, preferencji żywieniowych pacjenta oraz z uwzględnieniem problemów trawiennych.

Wielu badaczy uważa, że stosowanie diety śródziemnomorskiej zmniejsza ryzyko wystąpienia raka prostaty, a oto główne jej założenia:

• duże spożycie oliwy z oliwek (codziennie) i małe spożycie tłuszczu pochodzenia zwierzęcego (kilka razy w miesiącu)
• spożycie dużej ilości warzyw i owoców (codziennie)
• duże spożycie produktów zbożowych (codziennie)
• duże spożycie nasion roślin strączkowych oraz orzechów (codziennie)
• średnie spożycie produktów mlecznych (kilka razy w tygodniu)
• średnie spożycie alkoholu (głównie wina)
• średnie spożycie ryb (kilka razy w tygodniu)
• małe spożycie mięsa i produktów mięsnych (kilka razy w miesiącu).

Warto również zwrócić uwagę na produkty bogate w likopen. Prawdopodobnie produkty spożywcze zawierające likopen, należące do karotenoidów, wykazują protekcyjne działanie w  chorobie nowotworowej gruczołu krokowego. Źródłami pokarmowymi likopenu są: pomidory, papaja, arbuzy, różowe grejpfruty, brzoskwinie, dzika róża oraz ich przetwory (pasty, przeciery, koncentraty, soki).

W diecie mężczyzny powinny znaleźć się również pestki dyni, które są bogatym źródłem polifenoli i innych związków bioaktywnych, które mogą działać jako środki chemoprewencyjne w walce z rakiem.

Rak prostaty — suplementacja

• Likopen — jest silnym przeciwutleniaczem występującym głównie w pomidorach. Kilka badań epidemiologicznych, eksperymentalnych i klinicznych przeprowadzonych w ciągu ostatniej dekady wykazało, że spożywanie pomidorów i przetworów z pomidorów wiąże się ze zmniejszonym ryzykiem raka prostaty. Likopen jest odpowiedzialny za czerwony pigment pomidorów i arbuzów. Występuje w dużych ilościach w tkance prostaty.
• Ekstrakt z palmy sabałowej — stosowanie ekstraktów z palmy sabalowej w dolegliwościach układu moczowego może przyczynić się do poprawy jakości życia. Fitosterol (β-sitosterol), drugorzędny składnik palmy sabałowej, skutecznie zmniejsza stan zapalny prostaty. 

• Cynk –  jest obecny w dużych ilościach w tkance prostaty, a badania in vitro wykazały, że hamuje wzrost komórek raka prostaty.
• Granat – wykazano, że ekstrakt z granatu jest w stanie hamować wzrost komórek raka prostaty.

Rak prostaty a kwasy omega

Autorzy wielu badań naukowych podkreślają korzystny wpływ kwasów omega-3 pochodzących z  ryb jako składnika odżywczego zmniejszającego ryzyko wystąpienia chorób nowotworowych. Ryby są również źródłem selenu, witamin D i E oraz retinolu, które zostały powiązane ze zmniejszonym ryzykiem wystąpienia raka prostaty.

Bibliografia:

1. Mrozowski, T. „Rak prostaty-naturalne sposoby zapobiegania i leczenia.” Wiadomości Zielarskie 44.06 (2002): 2-6.
2. Paliatywnej, Zakład Pielęgniarskiej Opieki. „Rola diety w rozwoju raka prostaty.”
3. Wiciński, Michał, et al. „Leki czy dieta? Wpływ zdrowego żywienia w profilaktyce wybranych jednostek chorobowych. Przegląd badań klinicznych (według EBM).” (2015).
4. Urologii, Odział, et al. „Stres oksydacyjny i jego rola w chorobach gruczołu krokowego.”
5. Mizgier, M. A. Ł. G. O. R. Z. A. T. A., J. Jeszka, and G. R. A. Ż. Y. N. A. Jarząbek-Bielecka. „Rola diety śródziemnomorskiej w zapobieganiu nadwadze i otyłości, niektórym chorobom dietozależnym oraz jej wpływ na długość życia.” Nowiny lekarskie 79.6 (2010): 451-454.
6. https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/33978471/