Czym są suplementy diety i czy działają?

Prawidłowo zbilansowana dieta powinna dostarczać wszystkich niezbędnych witamin i składników mineralnych. Niestety coraz częściej zdarza się, że nasz sposób odżywiania się odbiega od obowiązujących zaleceń żywieniowych. Wtedy najczęściej decydujemy się na suplementację diety. Czym są suplementy diety i czy działają? Sprawdź!

Suplementy diety co to

Suplementy diety określane są jako produkty stanowiące źródło skoncentrowanych składników odżywczych i innych składników o działaniu fizjologicznym.

Zgodnie z Ustawą o bezpieczeństwie żywności i żywienia z dnia 25 sierpnia 2006 r., suplement diety to: „środek spożywczy, którego celem jest uzupełnienie normalnej diety, będący skoncentrowanym źródłem witamin lub składników mineralnych, lub innych substancji wykazujących efekt odżywczy, lub inny fizjologiczny, pojedynczych lub złożonych, wprowadzony do obrotu w formie umożliwiającej dawkowanie, w postaci: kapsułek, tabletek, drażetek i w innych podobnych postaciach, saszetek z proszkiem, ampułek z płynem, butelek z kroplomierzem i w innych podobnych postaciach płynów i proszków przeznaczonych do spożywania w małych, odmierzonych ilościach jednostkowych, z wyłączeniem produktów posiadających właściwości produktu leczniczego w rozumieniu przepisów Prawa farmaceutycznego”. Podobnie definiuje suplementy diety Ustawa o warunkach zdrowotnych żywności i żywienia.

Podział suplementów diety

Profesor Mirosław Jarosz, były dyrektor Instytutu Żywności i Żywienia, podzielił suplementy diety ze względu na dwa czynniki: skład oraz przeznaczenie.

Podział suplementów diety ze względu na skład:

• Suplementy diety zawierające witaminy oraz składniki mineralne
• Suplementy zawierające składniki mineralne i ekstrakty roślinne
• Suplementy zawierające niezbędne kwasy tłuszczowe
• Suplementy zawierające błonnik pokarmowy
• Suplementy zawierające pro- i prebiotyki
• Suplementy zawierające aminokwasy

Podział suplementów diety ze względu na przeznaczenie oraz co najczęściej wchodzi w ich skład:

• Suplementy wspomagające odchudzanie (błonnik pokarmowy, wyciąg z zielonej herbaty, inulina, chrom)
• Suplementy wspomagające układ odpornościowy (witaminy, składniki mineralne, colostrum, polifenole, flawonoidy, probiotyki, produkty pszczele)
• Suplementy wpływające na narząd ruchu (metylosulfenylometan, siarczan chondroityny, glukozaminę)
• Suplementy wpływające na opóźnienie procesów starzenia (składniki mineralne, antyoksydanty, witaminy, polifenole)
• Suplementy wpływające na układ nerwowy, koncetrację oraz wzmacniające witalność (cholina, tauryna, kofeina, lecytyna, żeń-szeń, magnez)
• Suplementy wpływające na układ sercowo-naczyniowy (sterole i stanole roślinne, niezbędne nienasycone kwasy tłuszczowe, polifenole, lecytyna, witaminy, ekstrakty z miłorzębu japońskiego, głóg, ekstrakty ze skórek czarnych winogron)
• Suplementy wspomagające układ pokarmowy (pro- i prebiotyki, enzymy trawienne, koper włoski, siemię lniane, mięta pieprzowa)
• Suplementy wspomagające prawidłowy proces widzenia (karotenoidy: α-karoten, β-karoten, kryptoksantyna, likopen, luteina i zeaksantyna, borówka czernica)
• Suplementy wpływające na stan włosów, skóry i paznokci (skrzyp polny, EPA i DHA, witamina E, B1, B2, B3 i B6)
• Suplementy dla sportowców (witaminy, składniki mineralne, aminokwasy, sprzężony LA)
• Suplementy stosowane w celu zmniejszenia ryzyka osteoporozy (witamina D i wapń).

Co to jest suplement diety a lek?

Wymagania prawne stawiane suplementom diety oraz produktom leczniczym, w tym ich cel stosowania, oznakowanie opakowania oraz treści reklamowe są bardzo zróżnicowane.

Pozorne podobieństwo suplementów diety i leków kończy się na opakowaniu i wyglądzie. Suplementy diety mogą zawierać te same składniki co leki, ale w mniejszych ilościach, nie mając działania terapeutycznego. Ważne jest, że produkt nie może być zarówno suplementem diety, jak i lekiem. Poniżej w tabeli przedstawiono najważniejsze różnice między suplementem diety a lekiem.

Co to jest suplement diety – jakie informacje musi zwierać?

Oznakowanie, prezentacja i reklama suplementów diety nie mogą zawierać informacji stwierdzających lub sugerujących, że zbilansowana i zróżnicowana dieta nie może dostarczyć wystarczających dla organizmu ilości składników odżywczych.

Oznakowania suplementów zawierają następujące informacje:

• określenie „suplement diety”,
• nazwy kategorii składników odżywczych lub substancji charakteryzujących produkt, lub wskazanie ich właściwości,
• porcję produktu zalecaną do spożycia w ciągu dnia,
• ostrzeżenie dotyczące nieprzekraczania zalecanej porcji do spożycia w ciągu dnia,
• stwierdzenie, że „suplementy diety nie mogą być stosowane jako substytut (zamiennik) zróżnicowanej diety”,
• stwierdzenie, że suplementy diety powinny być przechowywane w sposób niedostępny dla małych dzieci.

Czy suplementy diety działają?

Suplementy diety są stosowane w celu odżywienia organizmu, poprawy koncentracji, dodania sił witalnych, usprawnienia przemiany materii, lepszego wyglądu oraz stanu włosów, paznokci, skóry, a także ochrony organizmu przed niekorzystnym działaniem stresu oraz zanieczyszczeniami środowiska. Brak poszczególnych witamin w organizmie może doprowadzić do wielu zaburzeń fizjologicznych, zwanych awitaminozami. Dodatkowo składniki mineralne oraz witaminy biorą udział w większości procesów zachodzących w naszym organizmie.

Czy suplementy działają? Komu są potrzebne?

Zbilansowana dieta powinna dostarczać wszystkich składników niezbędnych organizmowi do prawidłowego funkcjonowania. Suplementację diety należy wdrożyć jedynie w celu uzupełnienia diety w składniki odżywcze lub składniki o innym działaniu fizjologicznym, zwykle w konkretnych przypadkach, tj.:

• U osób spożywających poniżej 1600 kcal dziennie, ponieważ taka dieta może nie pokrywać dziennego zapotrzebowania wszystkich niezbędnych organizmowi składników;
• Standardowo u kobiet w ciąży zaleca się przyjmowanie kwasu foliowego, jodu, witaminy D3, kwasu dokozaheksaenowego (DHA), a w stwierdzonych przypadkach niedoboru także żelaza, magnezu i in. (witaminy, mikroelementy, substancje czynne);
• U osób starszych, których dieta jest niezróżnicowana i dostarcza poniżej 1500 kcal dziennie,
• U osób stosujących diety z ograniczeniem lub eliminacją niektórych składników pokarmowych, lub grupy produktów, np. dieta wegetariańska, dieta bezlaktozowa;
• U osób ze stwierdzonymi niedoborami składników żywności, celem ich uzupełnienia, np. u chorych stosujących leki hipoglikemizujące mogą być konieczne uzupełnienia niedoborów witamin z grupy B; suplementacja kwasem foliowym u chorych leczonych metotreksatem;
• U kobiet po menopauzie przy stwierdzonym niedoborze wapnia i witaminy D.

Warto przeczytać: Jak prawidłowo przyjmować suplementy diety?

Suplementy diety na odchudzanie — czy działają?

Na samym początku należy zaznaczyć, że podstawą odchudzania jest stosowanie deficytu kalorycznego. Aczkolwiek można znaleźć na rynku suplementy diety na odchudzanie, które mogą wspomóc proces odchudzania. Do najczęściej stosowanych składników w suplementach diety na odchudzanie należą:

• Kofeina – przyspiesza metabolizm w organizmie
• Zielona herbata – przyspiesza metabolizm
• Gorzka pomarańcza – pobudza przemianę materii
• Chitosan — w przewodzie pokarmowym łączy się ze spożywanym tłuszczem i ogranicza jego wchłanianie
• Chrom – pomaga utrzymać prawidłowe stężenie cukru we krwi

Bibliografia:

1. Bojarowicz, H. A. L. I. N. A., and Paulina Dźwigulska „Suplementy diety. Część I. Suplementy diety a leki–porównanie wymagań prawnych” Hygeia Public Health 47.4 (2012): 427-432.
2. Brzezińska, Joanna, and Małgorzata Grembecka „Suplementy diety–specyficzna żywność” Advances in Hygiene & Experimental Medicine/Postepy Higieny i Medycyny Doswiadczalnej 75.1 (2021).
3. Bojarowicz, Halina, and Paulina Dźwigulska „Suplementy diety. Część II. Wybrane składniki suplementów diety oraz ich przeznaczenie” Hygeia Public Health 47.4 (2012): 433-441.
4. https://ncez.pzh.gov.pl/wp-content/uploads/2021/03/broszura_suplementy.pdf