Colostrum – co to jest? Poznaj sposób na poprawę odporności

Siara (młodziwo, pierwsze mleko, łac. colostrum) jest specjalnym rodzajem mleka wydzielanym przez gruczoły mlekowe ssaków jedynie przez kilka pierwszych dni po porodzie (1-5 dni) i zdecydowanie różni się od mleka przejściowego i dojrzałego. Jakie korzyści zdrowotne możemy z niego czerpać i jaki wpływ colostrum na odporność stwierdzono?

Colostrum – co to jest?

Colostrum, czyli mleko ssaków wydzielane przez kilka dni po porodzie, zawiera 40-krotnie więcej związków aktywnych biologicznie niż mleko dojrzałe. Stanowi bogate źródło składników odżywczych oraz komponentów wspomagających układ odpornościowy.

Siara (colostrum) przesycona jest komórkami odpornościowymi, takimi jak leukocyty, makrofagi, limfocyty T i limfocyty B oraz immunoglobulinami, czyli białkami odpornościowymi. Poza tym obecne są w niej również witaminy rozpuszczalne w tłuszczach (A, D, E i K), witamina B12, tiamina, ryboflawina, niacyna, wapń oraz magnez. Inne istotne składniki colostrum to: laktoferyna, α-laktoalbuminy, lizozym, laktoperoksydaza, polipeptyd bogaty w prolinę (PRP) i kazeina.

Istnieje coraz więcej dowodów na to, że colostrum może być wykorzystywane w leczeniu różnych schorzeń u dzieci i dorosłych oraz jako suplement dla sportowców w celu wspomagania wykonywania ćwiczeń i regeneracji.

Jak stosować colostrum?

Colostrum bydlęce dostępne jest w postaci kapsułek, tabletek, saszetek, a nawet jako dodatek do kosmetyków. Poza colostrum bydlęcym na rynku spotkać można również colostrum kozie (o podobnej wartości jak colostrum bydlęce).

Najczęściej do produkcji przeznacza się nadmiar siary bydlęcej. Najbardziej wartościowe jest colostrum pozyskane w trakcie pierwszych trzech dni po porodzie, które poddawane jest obróbce w niskich temperaturach i ciśnieniu.

Wpływ colostrum na układ odpornościowy

Ze względu na unikalny skład, colostrum ma istotne znaczenie immunologiczne dla organizmu ludzkiego. Literatura donosi o jego właściwościach immunomodulacyjnych, a także przeciwbakteryjnych, przeciwgrzybiczych, przeciwpasożytniczych, przeciwwirusowych, przeciwnowotworowych oraz przeciwzapalnych.

Siara (colostrum) posiada zdolność do modyfikacji funkcjonowania układu odpornościowego. Głównymi immunomodulantami są laktoferyna, PRP oraz kazeina. Związki te, zwane też immunoregulatorami, przyczyniają się do utrzymania homeostazy (równowagi) organizmu, aktywacji reakcji odpornościowej oraz zapobiegania autoimmunizacji. Ponadto zawarte w colostrum immunoglobuliny neutralizują bakterie oraz wirusy.

O odporności przeczytasz też w naszym artykule: Probiotyki na odporność. Jaki wpływ na nasz organizm mają dobre bakterie?

Colostrum na infekcje bakteryjne, wirusowe, grzybicze i pasożytnicze

Spośród wszystkich związków immunologicznie czynnych zawartych w siarze (colostrum), laktoferyna odgrywa najważniejszą rolę w zapobieganiu różnego rodzaju infekcjom. Laktoferyna jest białkiem wiążącym i przenoszącym żelazo, zdolnym do zwalczania bakterii i wirusów. Ponadto, badania in vitro dowodzą, że laktoferyna wykazuje silne działanie przeciwgrzybiczne. Skuteczność laktoferyny w zwalczaniu infekcji grzybiczych potwierdzają także testy in vivo przeprowadzone zarówno u zwierząt jak i u ludzi.  Colostrum dzięki zawartości laktoferyny może być stosowane również jako element politerapii, podnosząc skuteczność leków przeciwgrzybicznych. Jak wykazano na przykładzie różnych szczepów Candida, laktoferyna jest zdolna uwrażliwiać komórki patogennych grzybów na działanie leków, co pozwala na obniżenie ich dawki terapeutycznej nawet o 25%. Laktoferyna ma również zdolność hamowania zakażeń pasożytniczych. Prawdopodobnym mechanizmem zwalczania tego rodzaju infekcji jest generowanie reaktywnych form tlenu (m.in. wolnych rodników) powodujących uszkodzenie błony komórkowej pasożyta, a w konsekwencji jego śmierć. Na działanie laktoferyny wrażliwe są także wirusy.

W zwalczaniu infekcji bakteryjnych i wirusowych, obok laktoferyny, zastosowanie mają także niektóre inne związki immunologicznie aktywne colostrum. Przykładem jest lizozym i laktoperoksydaza, które działając w sposób synergistyczny z laktoferyną, wykazują działanie przeciwbakteryjne. PRP, laktoalbumina i kazeina posiadają z kolei właściwości przeciwwirusowe.

Sprawdź też: Jak odgrzybić organizm? Objawy zagrzybionego organizmu

Skuteczność colostrum – od czego zależy? Na co wpływa colostrum?

Właściwości przeciwnowotworowe

Liczne badania wskazują, że wiele związków immunologicznie aktywnych zawartych w colostrum wykazuje właściwości przeciwnowotworowe. Zarówno w modelu in vitro, jak i in vivo, laktoferyna wołowa wywiera działanie cytotoksyczne na komórki włókniakomięsaka, czerniaka i raka okrężnicy, a także hamuje proliferację (zdolność rozmnażania się) komórek raka płuc. Posiada także zdolność hamowania angiogenezy (tworzenia nowych naczyń krwionośnych) wokół miejsc zmienionych nowotworowo, dzięki czemu ogranicza wielkość guzów i możliwość tworzenia przerzutów.

Działanie ochronne na komórki nabłonka jelita

Laktoferyna znajdująca się w colostrum wykazuje działanie ochronne na komórki nabłonka jelita, hamując przy tym wzrost Escherichia coli i innych patogennych bakterii jelitowych, głównie z rodziny Enterobacteriaceae, jednocześnie pobudzając wzrost pożytecznej mikroflory jelitowej z rodzaju Bifidobacterium. Odgrywa szczególną rolę u noworodków, u których dochodzi do stopniowej kolonizacji przewodu pokarmowego przez zróżnicowaną mikroflorę. Rozwój prawidłowej flory bakteryjnej zapewnia sprawne procesy trawienia, chroni przed rozwojem bakterii patogennych oraz zwiększa odporność.

Colostrum a cukrzyca, hipercholesterolemia i niealkoholowa stłuszczeniowa choroba wątroby NAFLD

Kilka badań na zwierzętach i ludziach sugeruje, że colostrum może mieć zastosowanie w zmniejszaniu podwyższonego poziomu glukozy i lipidów u osób z cukrzycą typu 2, osób z hipercholesterolemią i/lub cierpiących na NAFLD.

Bezpieczeństwo colostrum

Jak dotąd nie odnotowano żadnych poważnych działań ubocznych na skutek doustnego stosowania colostrum bydlęcego lub jego skoncentrowanych składników. Colostrum jest produktem o wysokim profilu bezpieczeństwa dobrze tolerowanym. Jednakże osoby z alergią na białka mleko krowiego powinny stosować je ostrożnie lub całkowicie zrezygnować z jego suplementacji.

Kto może stosować colostrum?

Colostrum polecane jest przede wszystkim osobom:

• zmagającym się z nawracającymi infekcjami
• po zatruciach pokarmowych
• ze zwiększoną przepuszczalnością jelita
• po antybiotykoterapii
• narażonym na przewlekły stres

Colostrum dla dzieci

Siara wołowa, bogatsza od ludzkiej w składniki aktywne immunologicznie, znalazła szerokie zastosowanie jako suplement diety w zapobieganiu i leczeniu problemów zdrowotnych zarówno niemowląt, dzieci jak i osób dorosłych. Powszechny jest bowiem dostęp do żywności i produktów farmaceutycznych wytwarzanych na bazie siary wołowej lub przy użyciu poszczególnych jej związków biologicznie aktywnych. Na rynku dostępne są odżywki dla niemowląt, czy wzbogacona żywność w postaci napojów i gum do żucia.

Jak pokazują badania, suplementację colostrum z powodzeniem stosuje się w zapobieganiu i leczeniu różnego rodzaju infekcji (w tym biegunek u niemowląt), chorób nowotworowych, niedoborów odporności, alergii i chorób autoimmunologicznych.

Bibliografia:

1. Rak, Karolina A., and Monika Bronkowska. “Immunologiczne znaczenie siary.” Hygeia2 (2014): 249-254.
2. Król, Jolanta, and Aneta Brodziak. “„Białka mleka o właściwościach antybakteryjnych”.” Problemy Higieny i Epidemiologii2 (2015): 399-405.
3. Zimecki, Michał, and Jolanta Artym. “Właściwości terapeutyczne białek i peptydów z siary i mleka Therapeutic properties of proteins and peptides from colostrum and milk.” Postepy Hig Med Dosw.(online)59 (2005): 309-323.
4. Kościej, Anna, Urszula Skotnicka-Graca, and Iwona Ozga. “Rola wybranych czynników żywieniowych w kształtowaniu odporności dzieci.” Probl Hig Epidemiol2 (2017): 110-117.
5. Thapa, B. R. “Health factors in colostrum.” The Indian Journal of Pediatrics7 (2005): 579-581.
6. Playford, Raymond John, and Michael James Weiser. “Bovine colostrum: its constituents and uses.” Nutrients1 (2021): 265.
7. Arslan, Ayşenur, et al. “Bovine Colostrum and Its Potential for Human Health and Nutrition.” Frontiers in Nutrition8 (2021).
8. Chandwe, Kanta, and Paul Kelly. “Colostrum Therapy for Human Gastrointestinal Health and Disease.” Nutrients6 (2021): 1956.
9. Sienkiewicz, Michał, Patrycja Szymańska, and Jakub Fichna. “Supplementation of Bovine Colostrum in Inflammatory Bowel Disease: Benefits and Contraindications.” Advances in Nutrition2 (2021): 533-545.