Czy olej z czarnuszki obniża cholesterol?
O właściwościach oleju z czarnuszki pisaliśmy już wielokrotnie. Niepozorne ziarenka o intensywnym smaku kryją w sobie wiele właściwości prozdrowotnych. Dziś zajęliśmy się kwestią: czy olej z czarnuszki obniża cholesterol? Sprawdziła to dla nas dietetyk Ewa Gębka – odpowiedź poniżej!
Olej z czarnuszki – na co pomaga?
Czarnuszka siewna (łac. Nigella sativa) była i nadal jest stosowana najczęściej jako przyprawa, w szczególności jako zamiennik pieprzu. Używano jej od wieków w krajach środkowego wschodu, w kuchni indyjskiej, egipskiej, jak również u Greków i Rzymian. Wykorzystywana jest już od ponad 2000 lat jako środek leczniczy.
Obecnie wielu naukowców bada jej właściwości prozdrowotne. Roślina ta wykazuje między innymi działanie:
- przeciwbólowe,
- przeciwzapalne,
- przeciwgorączkowe,
- przeciwbakteryjne,
- przeciwwirusowe,
- przeciwgrzybiczne,
- przeciwpasożytnicze,
- przeciwalergiczne,
- przeciwnowotworowe,
- przeciwcukrzycowe,
- antyoksydacyjne,
- hipotensyjne,
- immunomodulujące,
- moczopędne,
- żółciopędne,
- przeciwwrzodowe,
- hepatoprotekcyjne,
- neuroochronne,
- nefroprotekcyjne,
- ochronne na układ oddechowy,
- spazmolityczne (rozkurczowe),
- regulujące w zaburzeniach cyklu miesięcznego i pobudzającę laktację.
Wykorzystuje się również jej właściwości we wspomaganiu leczenia chorób autoimmunologicznych, w tym w reumatyzmie. Wyniki badań wykazują korzystny wpływ stosowania czarnuszki we wspomaganiu terapii osób z uogólnionym stanem zapalnym, jak również z hiperurykemią.
Olej z czarnuszki – jakie ma witaminy?
Nasiona Nigella sativa są źródłem wielu substancji biologicznie czynnych. Bogate są w alkaloidy diterpenowe i alkaloidy indazolowe. Ponadto, w składzie występują steroidy (m.in. stigmasterol, fitosterol) i flawonoidy (glikozydy kemferolu, kwercetyny).
Wspomnieć należy również o saponozydach triterpenowych (melantyna, hederakozyd C), kwasach tłuszczowych (m.in. linolowy, oleinowy, palmitynowy) oraz olejku eterycznym, w skład którego wchodzą nigellon oraz tymochinon.
Olejek eteryczny występuje w ilościach 0,4-2,5%. Ponadto, nasiona czarnuszki są bogate w witaminy i sole mineralne (witamina E, wapń, cynk, miedź, potas, żelazo). Oleje z czarnuszki odznaczają się dużą ilością kwasu linolenowego, arachidonowego oraz eikozadienowego.
Czytaj też: Jak podawać olej z czarnuszki?
Z czym nie łączyć oleju z czarnuszki?
Generalnie, nie ma naukowych dowodów na to, aby nie łączyć oleju z czarnuszki z innymi substancjami. Należy mieć jednak na uwadze, iż olej z czarnuszki może być pomocny w walce z nadciśnieniem i powodować zmniejszenie ciśnienia krwi, dlatego też należy uważać z przyjmowaniem go równocześnie z lekami na nadciśnienie.
Taka sama sytuacja ma miejsce w przypadku cukrzyków i przyjmowanych przez nich leków. Olej z nasion czarnuszki w przeprowadzonych badaniach wykazał potencjał jako środek przeciwcukrzycowy i może odgrywać wspierającą rolę w zwiększaniu wrażliwości na insulinę (zmniejszaniu insulinooporności) zarówno w badaniach na zwierzętach, jak i na ludziach.
W trwającym 3 miesiące badaniu klinicznym z udziałem 94 pacjentów z cukrzycą, u grupy otrzymującej olej z nasion czarnuszki zauważono obniżenie poziomu cukru we krwi, zarówno na czczo, jak i po posiłku.
Sprawdź: Olej z czarnuszki – właściwości i zastosowanie
Olej z czarnuszki na cholesterol – z czym łączyć?
- W skład oleju z czarnuszki w największym stopniu wchodzą niezbędne nienasycone kwasy tłuszczowe omega-6 przy czym stosunek kwasów omega-6 do omega-3 w diecie powinien wynosić ok. 5:1. Zarówno kwasy tłuszczowe n-6 jak i n-3 są bardzo istotne w prawidłowym funkcjonowaniu organizmu oraz utrzymywaniu prawidłowego poziomu cholesterolu. Dlatego też, olej z czarnuszki warto łączyć z produktami bogatymi w kwasy omega-3, np. olejem lnianym, rzepakowym, z awokado, z lnianki, oraz innymi produktami spożywczymi bogatymi w kwasy omega-3.
- Jako źródło tłuszczu, olej z czarnuszki będzie doskonałym nośnikiem witamin rozpuszczalnych w tłuszczach: A, D, E i K, dlatego warto spożywać go w towarzystwie omawianych witamin.
- Olej z czarnuszki dodaje charakteru łagodnym daniom, można łączyć go z gotowanym jajkiem, pomidorem czy też twarogiem.
- Olej z czarnuszki można dodawać do sałatek, surówek, kasz, ziemniaków.
Czy olej z czarnuszki obniża cholesterol?
Wiele badań donosi, że czarnuszka znacząco wpływa na profil lipidowy, zmniejszając poziom cholesterolu LDL (złego cholesterolu) i triglicerydów w surowicy zarówno u zwierząt, jak i u ludzi. Można wskazać kilka mechanizmów wyjaśniających hipolipidemiczny efekt czarnuszki, w tym:
- Zwiększenie metabolizmu cholesterolu dzięki obecności wielonienasyconych kwasów tłuszczowych. Czarnuszka jest bogatym źródłem nienasyconych kwasów tłuszczowych, głównie kwasu linolowego (50-60%), kwasu oleinowego (20%), kwasu eikosadienowego (3%) i kwasu dihomolinolenowego (10%), które obniżają poziom cholesterolu.
- Hamowanie peroksydacji lipidów i zmniejszenie syntezy cholesterolu w wątrobie przez czynniki antyoksydacyjne, takie jak fitosterole i flawonoidy. Uważa się, że flawonoidy zwiększają wydajność komórek wątroby w usuwaniu LDL (złego cholesterolu) z krążenia krwi poprzez zwiększenie gęstości receptorów LDL w wątrobie i wiązanie z apolipoproteiną B.
- Czarnuszka może być w stanie zmniejszyć syntezę cholesterolu przez hepatocyty i zmniejszyć jego wchłanianie z jelita cienkiego.
- Zmniejszenie oporności na insulinę i dyslipidemii dzięki antyoksydacyjnemu działaniu tymochinonu.
- Zwiększenie wydzielania cholesterolu w żółci, a tym samym wydalanie z kałem.
- Zmniejszenie triglicerydów w surowicy z powodu obecności nigelaminy.
- Regulacja syntezy cholesterolu poprzez wpływ na kluczowy enzym reduktazę HMG-COA (hydroksymetyloglutaryl — COA).
Podsumowując, hipolipidemiczne działanie (zmniejszające poziom cholesterolu) czarnuszki, nie wydaje się wynikać tylko z jednego składnika, ale raczej z synergistycznego działania różnych składników, w tym tymochinonu (TQ), migelaminy, steroli, flawonoidów i zawartości wielonienasyconych kwasów tłuszczowych (PUFA).
Obecność znacznych poziomów steroli sprawia, że czarnuszka jest skutecznym naturalnym środkiem w obniżaniu poziomu cholesterolu we krwi i zapobieganiu chorobom układu krążenia.
Bibliografia
- https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC6535880/
- https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC4013060/
- https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC3950745/
- https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC7351440/
- https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC5122217/
- https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC7501064/
- Łoźna, Karolina, et al. „Skład kwasów tłuszczowych olejów zalecanych w profilaktyce chorób cywilizacyjnych.” Probl Hig Epidemiol 93.4 (2012): 871-875.
- Czarnuszka siewna – cenny surowiec do otrzymywania oleju
- Kaźmierczak, Agata, Dominika Wcisło-Dziadecka, and Nikola Zmarzły. „Health from nature–Nigella sativa in cosmetics and medicinal products.” Postępy Nauk Medycznych (2018).
- Jurczak, Roksana, and Julita Reguła. „Właściwości prozdrowotne czarnuszki siewnej i jej znaczenie w leczeniu dny moczanowej.” Forum Zaburzeń Metabolicznych. Vol. 9. No. 3. 2018.
- Wolski, Tadeusz, Agnieszka Najda, and Katarzyna Wolska-Gawron. „Zawartość lipidów i olejku eterycznego oraz właściwości biologiczne nasion czarnuszki siewnej (Nigella sativa L.).” Postępy Fitoterapii 18.3 (2017): 235-241.
- Mańkowska, D. O. R. O. T. A., and W. I. E. S. Ł. A. W. A. Bylka. „Nigella sativa L.–związki czynne, aktywność biologiczna.” Herba Polonica 55.1 (2009): 109-125.
