Witamina dla dobrego samopoczucia: inozytol

Insulinooporność, PCOS, niedobór magnezu, stany depresyjne, problemy ze zrzuceniem wagi… To tylko niektóre z przesłanek do stosowania inozytolu. Co jeszcze powinniśmy wiedzieć o tym składniku? Kto powinien rozważyć jego suplementację? Na te pytania odpowiada dietetyk mgr Ewa Gębka!

Co to jest inozytol?

Inozytol to alkohol cukrowy zaliczany przez niektórych do witamin z grupy B (witamina B8). Jednak nie jest uważany za niezbędny składnik odżywczy, ponieważ powstaje z glukozy. W organizmie występuje w dwóch formach: mio-inozytolu oraz D-chiroinozytolu.

Każda nerka wytwarza około 2 g mio-inozytolu dziennie, a średnie spożycie wynosi 0,5–1,0 g dziennie. Wątroba i mózg również syntetyzują mio-inozytol, chociaż w znacznie mniejszych ilościach niż nerki. Co jednak ważne, w mózgu poziomy mio-inozytolu osiągają stężenia od 10 do 15 razy większe niż we krwi, a wychwyt mio-inozytolu z krążenia ogólnoustrojowego jest ograniczony. Z kolei D-chiroinozytol powstaje z tego pierwszego.

Źródła występowania

Mio-inozytol otrzymujemy w diecie albo jako fosfolipidy zawierające inozytol, albo jako kwas fitynowy. Kwas fitynowy, główna forma magazynowania fosforu i źródło inozytolu, znajduje się w otrębach zbożowych i nasionach. Inne pokarmy zawierające inozytol to migdały, orzechy włoskie, orzechy brazylijskie, owies, fasola i groszek, kantalupa i owoce cytrusowe (z wyjątkiem cytryn). 

Czytaj również: Inozytol – co to jest?

Zależność między inozytolem a układem nerwowym/ stanami depresyjnymi

Inozytol związany jest z procesem tworzenia przekaźników sygnałów nerwowych – serotoniny i dopaminy. Serotonina nazywana jest potocznie hormonem szczęścia, ponieważ jej odpowiednia ilość wpływa między innymi na pozytywny nastrój oraz spokojny sen.

Ważne narządy, takie jak mózg, wymagają wysokich stężeń inozytolu (10-15 krotność wartości wykrywanych we krwi obwodowej). Wykazano, że podawanie inozytolu wykazuje efekt terapeutyczny w przypadku zaburzeń obsesyjno-kompulsyjnych i lęku napadowego. Inozytol dolnej części kory czołowej jest powiązany z patofizjologią depresji i towarzyszącymi zaburzeniami snu.

Już w 1978 roku badacze donieśli, że znacząco niższe stężenia inozytolu były obecne w płynie mózgowo-rdzeniowym pacjentów z depresją zarówno w przebiegu choroby afektywnej dwubiegunowej, jak i choroby jednobiegunowej niż u zdrowych osobników kontrolnych.

Około 15 lat później wykazano, że doustne podawanie dużych dawek inozytolu (6 g/dzień) może zwiększyć stężenie inozytolu w płynie mózgowo-rdzeniowym nawet o 70%. Ta obserwacja skłoniła do badań nad zastosowaniem inozytolu w leczeniu depresji.

Doustne podawanie inozytolu w dawce 12 g/dobę skutkowało znaczną poprawą objawów depresji, zgodnie z oceną skali depresji Hamiltona, podczas gdy przerwanie leczenia inozytolem prowadziło do szybkiego nawrotu u znacznej liczby pacjentów.

Zgłoszone korzystne działanie inozytolu stało się widoczne dopiero po 4-6 tygodniach leczenia, w ramach czasowych podobnych do wymaganych dla większości środków terapeutycznych, w tym litu.

Dieta a depresja

Sugeruje się, że współczesna dieta, deficytowa w składniki odżywcze – głównie witaminy i sole mineralne – a obfitująca w cukier, nasycone kwasy tłuszczowe oraz nienasycone kwasy tłuszczowe typu trans i omega-6, może mieć wpływ na wzrost zachorowania na depresję.

Wykazano, iż w walce z depresją możliwy pozytywny efekt terapeutyczny mogą wywierać takie składniki, jak: kwasy tłuszczowe omega-3, witaminy z grupy B, magnez, witamina D3,  tryptofan i inne aminokwasy niezbędne do syntezy neuroprzekaźników oraz cynk. Indywidualnie dobrana dieta powinna mieć swoje uzasadnienie i być prowadzona pod opieką specjalisty.

Zależność między inozytolem a PCOS (zespół policystycznych jajników)

PCOS (zespół policystycznych jajników) dotyka 5–21% kobiet w okresie rozrodczym i jest to najczęstsze zaburzenie hormonalne oraz przyczyna niepłodności u kobiet. Rozpoznanie PCOS jest trudne ze względu na zmienność objawów. Zgodnie z najnowszymi wytycznymi klinicznymi PCOS należy rozpoznawać zgodnie z kryteriami rotterdamskimi, czyli obecnością co najmniej dwóch z następujących kryteriów: dysfunkcja owulacji, hiperandrogenizm lub morfologia policystycznych jajników.

Często w parze z PCOS występuje insulinooporność, która zdecydowanie częściej dotyka kobiet z nadmierną masą ciała (ok. 70%), aniżeli szczupłych (ok. 30%). Mio-inozytol obniża poziom insuliny w surowicy i poprawia oporność na insulinę około dwukrotnie lepiej w porównaniu z pioglitazonem lub metforminą, które są uważane za leki o złotym standardzie u osób z upośledzoną tolerancją glukozy, co czyni go bardziej akceptowalnym dla kobiet z PCOS.

Mio-inozytol zwiększa częstotliwość owulacji, przywraca regularne krwawienia, poprawia gospodarkę węglowodanową oraz poprawia funkcję mitochondriów plemnika.

Czytaj również: PCOS – jak naturalnie wspomagać leczenie? Jakie zioła i suplementy wybrać?

Rekomendacje Polskiego Towarzystwa Ginekologicznego

Polskie Towarzystwo Ginekologiczne (PTG) zaleca (kobietom z PCOS) 2g inozytolu 2x dziennie (4 g mio-inozytolu) celem przywrócenia parametrów metabolicznych i endokrynologicznych u pacjentek starających się o ciążę.

Czy suplementacja inozytolu jest bezpieczna?

Pomimo szerokiego zastosowania klinicznego mio-inozytolu, wciąż jest niewiele informacji na temat skutków ubocznych. Badanie przeglądowe oceniające bezpieczeństwo suplementacji inozytolem w badaniach klinicznych wykazało, że dopiero w dawce aż 12g/ dobę suplementacja mio-inozytolu powodowała łagodne skutki uboczne ze strony przewodu pokarmowego. Inne badanie wykazało, że podawanie 2x dziennie 2 g mio-inozytolu to najlepszy schemat w celu poprawy szlaków metabolicznych.

Należy zauważyć, że inozytol jest sklasyfikowany przez FDA (Agencja ds. Żywności i Leków), jako suplement ogólnie uznawany za bezpieczny.

Niedobór inozytolu

Niedobór inozytolu występuje, gdy jego spożycie wraz z dietą jest niewystarczające, synteza de novo oraz wychwyt jelitowy i komórkowy są zmniejszone, a katabolizm i wydalanie są zwiększone.

Czynniki, które przyczyniają się do większego zapotrzebowania na inoztyol:

• insulinooporność
• podwyższony poziom glukozy
• niskie spożycie sodu
• kofeina (kawa, herbata, energetyki itp.)
• uszkodzenie nerek
• uszkodzenie jelit
• leczenie litem
• niedobór magnezu

Bibliografia:

https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC8896029/

https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC6798087/

https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC7554709/

https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/12358779/

https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC6984679/

https://www.forumginekologii.pl/artykul/rola-mio-inozytolu-w-leczeniu-nieplodnosci

Polskiego, Stanowisko Zespołu Ekspertów. „stosowania preparatów zawierających myo-inozytol przez pacjentki z zespołem policystycznych jajników (PCOS).” Ginekol Pol 85 (2014): 158-160.

Majkutewicz, Paulina, Piotr Tyszko, and Katarzyna Okręglicka. „Leczenie żywieniowe depresji.” Family Medicine & Primary Care Review 1 (2014): 48-50.